Pomóż zwierzętom przetrwać zimę i zaproś je do swojego ogrodu

Trzeba zapewnić im sprzyjające warunki – miejsca, gdzie mogą znaleźć jedzenie, odpoczynek, być bezpieczne i gdzie mogą się rozmnażać. W uporządkowanym, regularnie pielonym i sprzątanym ogrodzie obsadzonym kilkoma gatunkami roślin ozdobnych niewiele zwierząt znajdzie ostoję.

Jednak różnorodny, naturalny ogród przyciągnie ich mnóstwo i umożliwi powstanie ekosystemu, w którym zapanuje równowaga. Dzikie krzewy owocowe, pozostawione na zimę suszki kwiatów wypełnione nasionami i liście leżące pod żywopłotem dostarczą zwierzętom jedzenia i pozwolą skryć się przed zimnem i drapieżnikami.

Karmniki i budki lęgowe

Ptaki całymi gromadami odwiedzają karmniki, szczebiocząc, hałasując i tocząc zacięte boje o ostatnią drobinkę pożywienia. Szybko przyzwyczajają się do stałego dostępu do pokarmu, dlatego należy dostarczać go im z rozwagą. Najlepiej dokarmiać je tylko w mroźne i śnieżne dni, kiedy jedzenie przykrywa śnieg. Jednak teraz zimy rzadko przynoszą biały puch, a ptaki i tak chętnie korzystają z dokarmiania. Jeśli regularnie będziemy dostarczać im pokarm, zadomowią się w ogrodzie i zostaną w okolicy, szukając tu miejsc do gniazdowania. Wówczas warto zawiesić dla nich budki lęgowe. Szczególnie chętnie zasiedlają je sikorki, szpaki i wróble.

Robimy to już na przedwiośniu, aby ptaki miały czas na wybór nowego domu i wyścielenie go, zanim nastanie wiosna. Średnica otworu wejściowego nie jest tak istotna, jak się wydaje. Dla wielu ptaków ważniejsza jest wysokość nad ziemią i odległość od innych budek. Jeśli któryś domek nie zostanie zasiedlony, zawieś go w innym miejscu.

Ptaki bywają naprawdę wybredne, ale trudno się dziwić – w końcu zależy im na bezpieczeństwie młodych. Szczególnie dobre warunki stwarza porastający drzewa bluszcz. Jego zimozielone liście, poskręcane pędy i gęste ulistnienie zapewniają doskonałe kryjówki do wiosennego gniazdowania i bezpieczne zimowe schronienie dla wielu gatunków.

Hotele dla owadów

Ogrodowe domki wypełnione naturalnymi materiałami, w których owady latem znajdują bezpieczne miejsce do rozmnażania, a zimą schronienie, od stosunkowo niedawna zaczęły pojawiać się w ogrodach. Najczęściej zasiedlają je pszczoły samotnice, które nie tworzą wielkich rojów jak pszczoły miodne, lecz każda pszczela matka sama zajmuje się swoim potomstwem.

Dzikie pszczoły odgrywają ogromną rolę w zapylaniu kwiatów i zasługują na szczególną uwagę i pomoc, bo znacząco powiększają zbiory warzyw i owoców. W domkach dla owadów wypełnionych słomą, trzciną, szyszkami i pustymi łodygami roślin larwy owadów bezpiecznie przezimują.

Oczko wodne

Jednym z najlepszych sposobów przywabienia do ogrodu dzikich zwierząt jest zapewnienie im dostępu do wody. Może to być niewielkie poidełko, które w letnie dni będzie tłumnie oblegane przez wróble, sikorki i kosy – szczególnie te, które wyprowadzają w pobliżu lęgi i szukają najbliższego źródła wody. W małym ogrodzie rolę oczka wodnego mogą pełnić wiadro, miska lub wanienka wkopana w ziemię. Zmieści się w niej kilka pływających roślin wodnych, a wokół można posadzić rośliny bagienne, które nadadzą zbiornikowi naturalnego wyglądu.

Większe oczko wodne, strumyk, a nawet staw, otworzą nowe wspaniałe możliwości dla dzikiej przyrody. Ogród zaczną odwiedzać żaby, ropuchy i traszki, ptaki wodne przylecą z wizytą, a na łapach przyniosą ikrę ryb i jaja ślimaków. W wodzie zaroi się od larw komarów, na które z lubością będą polowały drapieżne larwy ważek i pływaków żółtobrzeżków, kijanki i drobne ryby.

Małe ssaki chętnie przyjdą się napić, pod warunkiem że zapewnimy im łagodne podejście do krawędzi zbiornika oraz wyprofilujemy płyciznę, umieszczając w niej wystające kamienie. Ptaki będą mogły na nich przysiąść, żaby odpocząć, a ssaki wdrapać się i ocalić życie, jeśli zażyją przymusowej kąpieli.

Zimą w oczku o głębokości co najmniej 100 cm woda przy dnie nie zamarznie, więc przezimują też ryby. W mroźne dni pamiętajmy o wywierceniu przerębla, aby dopływał do niech tlen. Wystarczy postawić na lodzie garnek z gorącą wodą, który szybko wytopi okrągły otwór. Przed nocą zabezpieczamy go styropianowym pływakiem (zapobiega zamarzaniu).

Domki i poidła dla zwierząt kupisz na sklep.weranda.pl

Kompostownik

W pryzmie schronienie, środowisko do życia i rozmnażania znajdują dżdżownice, stonogi i prosionki, które pomagają w szybszym rozkładzie resztek organicznych. W kompostowniku chętnie zimują ropuchy (które latem pomagają nam w walce z komarami), traszki, a nawet węże i jaszczurki, pod warunkiem że zawartość nie jest zbyt często przerzucana. Wiosną, zanim wbijemy widły, upewnijmy się, czy nie wyrządzimy krzywdy mieszkańcom.

Do prawidłowego rozkładu materii organicznej niezbędna jest wysoka wilgotność. Można ją zapewnić na wiele sposobów, np. ustawiając kompostownik w cieniu drzew lub sadząc na nim dynie. Pod ich liśćmi zwierzęta będą się czuły bezpieczniej.

Pnącze na płot

W ogrodzie otwartym i przyjaznym dzikiej przyrodzie zostawmy przesmyki i przejścia, przez które drobne zwierzęta, takie jak jeże i żaby, będą mogły swobodnie wędrować. Otwór w murowanym fundamencie o średnicy nie większej niż 15 cm pozwoli migrować jeżom, ale uniemożliwi wejście większym drapieżnikom, np. lisom.

Ogrodzenie gabionowe wykonane z kamieni lub niski murek stworzy doskonałe warunki dla drobnych zwierząt, od gryzoni, które znajdą kryjówki pomiędzy kamieniami, przez chrząszcze, ropuchy i pająki, aż do małych ptaków, takich jak rudziki i strzyżyki. Ptaki chętniej założą w ogrodzeniu swoje gniazda, jeśli posadzimy przy nim osłaniające pnącza, np. bluszcz, winobluszcz, róże lub powojniki.

Rośliny pożyteczne dla zwierząt

Jak wybierać rośliny, żeby nie tylko nam, ale także zwierzętom sprawiły dużo radości? Postaw na gatunki rodzime, rosnące u nas w naturze. Owady, szczególnie pszczoły i trzmiele, wyjątkowo cenią sobie kwitnące wiosną wierzby, głogi, tarniny, leszczyny i dzikie róże. Do ulubionych krzewów należą jarząb, czarny bez, kalina, trzmielina i czeremcha.

Małe ssaki cenią owoce malin, jeżyn, porzeczek, orzechy włoskie i laskowe. Odmiany ozdobne kwiatów rzadko przynoszą korzyść zapylaczom – kwiaty są ściśle wypełnione płatkami uniemożliwiającymi dostęp do pyłku i nektaru. Zamiast pomponowych odmian pełnokwiatowych lepiej wybrać te o płaskich środkach otoczonych wianuszkiem płatków i kwiatach wzniesionych do góry (zamiast zwisających).

Nieproszeni goście, czyli szkodniki w ogrodzie

Nie wszystkie zwierzęta są mile widziane – szczególnie te, które wyrządzają szkody roślinom, jak zające i sarny. Śladem obecności zajęcy w ogrodzie są pozostawiane przez nie okrągławe bobki, wymoszczona trawa, podgryzione świeże pędy roślin i obgryziona kora drzew owocowych. Zające szczególnie chętnie zjadają też warzywa z warzywnika. Nie boją się odstraszaczy dźwiękowych ani świetlnych, dlatego najlepiej ochraniać pojedyncze rośliny, zakładając na ich pnie i łodygi osłonki. Skupiska roślin i rabaty można chronić przed tymi zwierzętami, otaczając je mało widoczną siatką leśną.

Podobne do zajęcy szkody wyrządzają w otwartych ogrodach sarny. Można je odstraszać urządzeniami wydzielającymi nieprzyjemne dla nich ultradźwięki lub wykonywać opryski siarczanem amonu glinu (nieszkodliwy, ale nielubiany przez zwierzęta środek). Większość dzikich zwierząt boi się także psów i zniechęca się, czując ich zapach. Pomóc powinna już sama psia sierść poutykana lub zawieszona w najważniejszych miejscach.

Tekst: ŁUKASZ SKOP, AUTOR BLOGA BEZ OGRÓDEK. FASCYNUJE GO ŻYCIE OGRODOWE OD PODSZEWKI – JAK ROŚLINY ROSNĄ, ZMIENIAJĄ SIĘ I ROZMAWIAJĄ ZE SOBĄ
ZDJĘCIA:  shutterstock

Zobacz także: Jak ratować kwiaty przed przymrozkami?
Zobacz także: Co jedzą jeże i jak pomóc im przetrwać zimę?