Jeśli przyjdzie pod twój dom, jesteś szczęściarzem. Kto go ma za sąsiada, wie, że jeż to skarb.
Siedzisz sobie wieczorem na werandzie, rozmyślasz, a tu nagle coś głośno szeleści w ogrodzie! Ki diabeł? Na skraju światła latarni po trawniku wędruje ciemna plama. Jeśli podejdziesz bardzo ostrożnie, łypną na ciebie z dołu czarne oczka, poruszy się lśniący nosek i nastroszą kolce. Toż to jeż! Nie zwija się w kłębek, lecz spokojnie robi to, co zamierzał. No, ale w końcu jest jesień – czas jego żerowania i przygotowań do zimowego snu.
Jeśli jego gardło i brzuszek są jednolite i ciemne, znaczy to, że twoja weranda znajduje się na zachód od Wisły, a nocny wędrowiec to jeż zachodni. Jeśli gardło i pierś są wyraźnie jaśniejsze od brzucha, jeż jest wschodni, ty zaś mieszkasz albo po prawej stronie największej z polskich rzek, albo pod Wrocławiem. Tu bowiem, „dzięki” dawnej dyrekcji zoo, jesienią zwożono jeże z całej Polski, by na wiosnę wypuszczać je w okolicy.
A gdzie jabłko na grzbiecie? Otóż jeże ich nie jedzą i nie nadziewają na kolce! Ten mit powstał w starożytności. W I wieku p.n.e. historyk i pisarz rzymski Pliniusz Starszy w „Historii naturalnej” przedstawił jeża z jabłkiem i tak już zostało. Twój sąsiad nie powinien jeść też sera ani mleka, bo ma po nich problemy żołądkowe.
Jeże, podobnie jak krety, są drapieżnikami – jedzą owady, ślimaki i dżdżownice, czasem drobne gryzonie, myszy i węże. Są przy tym tak skutecznymi łowcami, że jeden jeż potrafi oczyścić ogród ze wszystkiego, co miałoby ochotę zjeść twoje kwiaty! Jeśli więc cię polubi, możesz zapomnieć o środkach owadobójczych. Właściwie nawet powinieneś, jeże są wyjątkowo odporne na wiele trucizn, ale chemikalia skumulowane w owadach czy ślimakach mogą im zaszkodzić. Odstaw więc pestycydy i inne świństwa. Wtedy i jeż będzie syty, i ogród cały.
Anglicy zachęcają kolczastych przyjaciół, by zamieszkali po sąsiedzku, robiąc dla nich dziury w płocie, wabiąc smakołykami. Ty też możesz zostawiać kawałki mięsa albo ryby (wędkarze wiedzą, że jeże uwielbiają rybie wnętrzności i pożerają je z głośnym, radosnym mlaskaniem). Gdy jeż się w końcu do ciebie przekona, pamiętaj, żeby wieczorami ostrożnie wjeżdżać do garażu, aby go nie rozjechać. Z myślą o nim czujnie porządkuj ogród. Wiele jeży ginie, gdy ludzie palą sterty gałęzi i liści, pod którymi zwierzątka często wylegują się za dnia. A gdy już zostaniecie bliskimi przyjaciółmi, kto wie, może będziesz miał szczęście i pewnego wiosennego dnia zobaczysz, jak czwórka młodych jeży nieporadnie ściga mamę po trawniku.
Czy wiesz, że
- jeże żyły na ziemi już 10 milionów lat przed człowiekiem
- są świetnymi pływakami
- żyją około 4-7 lat
- mają dobry węch, człowieka poczują z odległości 10-12 metrów
- dorosły jeż ma około 10 000 igieł
Tekst: Mikołaj Golachowski
