Łyżki w garść, sałatki w kąt – krzyknijmy wobec ataku zimy i zasiądźmy z przyjaciółmi do stołu!
Najważniejsza jest porządna rozgrzewka – powiadają sportowcy, a reszta ludności przekonuje się o tym, gdy tylko śnieg zaczyna wpadać za kołnierz. W kąt lecą wtedy wszelkie przemyślne diety i zwiewne kompozycje roślinne; do życia potrzeba czegoś konkretnego! Potrzebę ową widać dobrze na stokach narciarskich, gdzie niezależnie od kraju czy regionu jak grzyby po deszczu wyrastają knajpy serwujące solidne, sycące jedzenie.
Co prawda Tomasz Mann pisał, że Hans Castorp wyruszył na swą wielką narciarską wyprawę z kawałkiem czekolady i flaszeczką madery w kieszeni, ale naśladownictwo nie jest tu wskazane. Obowiązujące menu to wszelkiej maści eintopfy, czyli potrawy jednogarnkowe. Raz, że najprostsze w wykonaniu – wrzucamy tylko składniki do garnka i czekamy, aż wszystko będzie mięciutkie, grzejąc się przy okazji w kuchennym ciepełku. Dwa, że gulasze, zapiekanki, gęste zupy i paje skutecznie wypędzają chłód ze zmartwiałych członków i dają energię do dalszych harców na śniegu.
W dawnych czasach najpopularniejszą u nas zimową potrawą była piwna polewka: gorąca, korzenna, zaciągnięta jajkiem i kawałkami świeżego twarogu. Dziś też pewnie by się sprawdziła, ale ze świecą szukać knajpy, która by ją podała. Na szczęście dobroczynny wpływ w równym stopniu będzie miał francuski coq au vin, jak i swojskie placki z gulaszem zwane, zależnie od gastronomicznego przybytku, „po zbójnicku” lub „po cygańsku”. Nawet ostre i tłuste od kokosowego mleka indyjskie curry poratuje zmarzlaka, choć zapewne narciarze puryści będą się krzywić. Ja nie zamierzam – śniegu tam może i mało, ale jedzenie pyszne.
Przepisy na rozgrzewające dania:
Curry z kurczaka
weź: •kurczaka podzielonego na porcje •kilka ostrych papryczek •3 ząbki czosnku •cebulę •łyżeczkę nasion gorczycy •4 łyżki oleju •2 szklanki mleka kokosowego na marynatę: •pół łyżeczki mielonej kurkumy •półtorej łyżki mielonej kolendry •po łyżeczce słodkiej papryki, mielonego kminu i pieprzu kajeńskiego •łyżkę soku z cytryny •pół łyżeczki soli •3 łyżki wody
Cebulę i czosnek pokrój w plasterki. Skład-niki marynaty mieszaj tak długo, aż uzyskasz wodnistą pastę. Wsadź do niej kawałki kurczaka, wymieszaj i odstaw do lodówki na 2 godziny. Rozgrzej na patelni olej, wrzuć gorczycę. Gdy ziarenka zaczną „strzelać”, dodaj cebulę i czosnek. Smaż chwilę, mieszając, aż się delikatnie zrumienią. Wrzuć kurczaka wyłowionego z marynaty, smaż 5 minut na złoty kolor. Dodaj resztę marynaty, zamieszaj i gotuj na niewielkim ogniu 5 minut. Wrzuć papryczki, wlej mleko kokosowe, wymieszaj, gotuj ok. 15-20 minut, aż sos zgęstnieje. Podawaj z ryżem.
Gulasz węgierski
weź: •pół kilo wołowiny gulaszowej •czerwoną paprykę •4 ziemniaki •2 cebule •2 marchewki •pietruszkę •ząbek czosnku •puszkę krojonych pomidorów w zalewie •łyżkę słodkiej papryki •pół łyżeczki ostrej papryki •pół łyżeczki kminku •3 łyżki oleju •sól i pieprz do smaku
Mięso, ziemniaki, paprykę i cebulę pokrój w kostkę, marchew i pie-truszkę w plasterki, ząbek czosnku rozgnieć. W garnku o grubym dnie rozgrzej olej, wrzuć cebulę i smaż 2 minuty, mieszając. Dodaj oba rodzaje mielonej papryki, kminek i czosnek, zamieszaj. Wrzuć mięso, smaż 2 minuty, mieszając. Wlej około szklanki, dwóch wody, tak by przykryć mięso, i gotuj na małym ogniu przez 40 minut. Wrzuć mar-chew, pietruszkę, paprykę i pomidory, gotuj kwadrans, dopraw. Dodaj ziemniaki i duś jeszcze 10 minut, aż zmiękną.
Zapiekanka ziemniaczana z brie
weź: •półtorej szklanki mleka •2 listki laurowe •pęczek tymianku •ząbek czosnku •kilo ziemniaków •opakowanie kwaśnej śmietany •ćwierć kostki masła •sól i pieprz •świeżo utartą gałkę muszkatołową •2 opakowania sera brie
Ziemniaki pokrój na cienkie plasterki, czosnek rozgnieć. Rozgrzej pie-karnik do 160°C. W garnku zagotuj mleko razem z ziołami i czosnkiem. Przecedź, przelej z powrotem do garnka. Zagrzej, dodaj śmietanę i połowę brie. Podgrzewaj, aż się rozpuści. Ziemniaki rozłóż warstwami w wysmarowanym masłem żaroodpornym naczyniu, dopraw solą pieprzem i gałką, polej mlecz-ną mieszanką, na wierzchu połóż resztę sera. Zapiekaj pół godziny, aż ziemniaki będą miękkie.
Coq au vin
weź: •kurczaka podzielonego na porcje •kawałek wędzonego surowego boczku •łyżkę masła •łyżkę oliwy •ząbek czosnku •2 listki laurowe •gałązkę tymianku •butelkę czerwonego wytrawnego wina •łyżkę mąki •dużą garść malutkich pieczarek •dużą garść malutkich cebulek •garść posiekanej natki pietruszki •sól i pieprz do smaku
Boczek pokrój w kostkę, wrzuć do brytfanki i zesmaż, ewentualnie dodając trochę oliwy. Kawałki kur-czaka oprósz solą i pieprzem, prze-smaż na złoto w tłuszczu z boczku. Dodaj cebulki, smaż jeszcze 3 mi-nuty. Wrzuć rozgnieciony ząbek czosnku, listki laurowe i tymianek, zalej wszystko winem, przykryj i duś przez 45 minut na małym ogniu. Na ostatni kwadrans dorzuć do brytfanki pieczarki. Wyłów kurczaka, cebulki i pieczarki. Z łyżki mąki i łyżki masła zrób zasmażkę. Rozprowadź w sosie z wina, zagotuj, by nieco zgęstniał. Wrzuć z powrotem kurczaka, cebulę i pieczarki. Posyp siekaną natką, podawaj z ziemnia-kami lub chlebem.
Duszona wołowina w piwie
weź: •kilo wołowiny na gulasz •2 gałązki selera naciowego•marchew •2 cebule •3 ząbki czosnku •łyżkę mąki •2 łyżki koncentratu pomidorowego •4 łyżki oleju •butelkę ciemnego piwa •szklankę bulionu wołowego•2 listki laurowe •gałązkę tymianku •sól i pieprz do smaku
Rozgrzej piekarnik do 160°C. Wołowinę pokrój w kostkę. Rozgrzej olej w rondlu i smaż ją na brązowo partiami. Odstaw na bok. Grubo posiekaj seler, marchew i cebulę. Na olej wrzuć najpierw seler, smaż chwilę, potem resztę warzyw i smaż 2 minuty, mieszając. Dodaj pokro-jony w plasterki czosnek i koncen-trat. Dokładnie rozprowadź łyżkę mąki. Wlej piwo, bulion i dopraw. Dodaj wołowinę, listki laurowe i ty-mianek, wymieszaj, przykryj i wstaw do piekarnika na 2 godziny. Poda-waj z kluskami śląskimi albo pyzami.
Zapiekanka z bakłażana i mozzarelli
weź: •2 bakłażany •4 łyżki oliwy z oliwek •garść listków bazylii •garść rodzynek •garść orzeszków pinii •dużą kulę mozzarelli
na sos: •4 łyżki oliwy z oliwek extra virgin •puszkę posiekanych pomidorów •2 ząbki czosnku•garść listków bazylii •sól i pieprz do smaku
Zrób sos: w garnku rozgrzej oliwę, wrzuć posiekany czosnek i prze-smaż, chwilę mieszając. Wrzuć pomidory i grubo posiekaną bazy-lię, dopraw solą i pieprzem, gotuj kwadrans. Bakłażany pokrój w plastry. Rozgrzej patelnię grillową, po-smaruj ją oliwą i przesmaż plastry po 3 minuty z każdej strony. Połowę mozzarelli podrzyj w palcach na małe kawałki, resztę pokrój w plastry. Układaj w naczyniu żaro-odpornym warstwami bakłażan, posypany orzeszkami, rodzynkami, kawałkami sera i listkami bazylii. Całość podlej sosem, połóż plastry mozzarelli na wierzchu. Zapiekaj 20 minut w 160°C.
Gulasz jagnięcy
weź: •pół kilo łopatki jagnięcej bez kości •cebulę •3 ząbki czosnku •3 łyżki oliwy z oliwek •puszkę pomidorów w zalewie •szklankę czerwonego wina •szklankę bulionu wołowego •2 gałązki rozmarynu •dużą garść czarnych oliwek •sól i pieprz do smaku
Mięso pokrój w kostkę, cebulę w plasterki, czosnek rozgnieć albo drobniutko posiekaj i zgnieć ost-rzem noża. W rondlu rozgrzej oliwę, przesmaż mięso na złoto, wyłów i odstaw. Wrzuć cebulę i smaż 2 minuty, mieszając. Dodaj czosnek. Wrzuć mięso, rozmaryn, dop-raw. Zalej winem i bulionem. Gotuj na małym ogniu pół godziny. Dodaj pomidory i oliwki, zamieszaj, gotuj jeszcze 40 minut, aż mięso będzie bardzo miękkie. Podawaj z ryżem albo ziemniakami.
***
Pudding chlebowy
weź: •3 jaja •2 łyżki cukru pudru •opakowanie cukru waniliowego •szklankę słodkiej śmietanki 18% •szklankę mleka •opakowanie białego pieczywa tostowego •garść rodzynek •kieliszek rumu •ćwierć kostki masła
Nastaw piekarnik na 180°C. Wy-mieszaj jaja, cukier, cukier wanilio-wy, mleko i śmietankę w misce. Rodzynki zalej rumem i odstaw na pół godziny. Wkładaj chleb por-cjami do tostera, przypiecz, aż się zarumieni i smaruj masłem. Wyłóż żaroodporne naczynie chlebem tak, żeby kromki na siebie zacho-dziły. Posyp rodzynkami i polej masą mleczną. Piecz pół godziny, podawaj z gęstą słodką śmietanką albo kremem waniliowym.
***
Jabłka w cieście
weź: •4 jabłka •40 dag mąki •kostkę masła •kieliszek wódki •szczyptę soli •2 łyżki zimnej wody •żółtko •3 łyżki mleka •cukier puder
Mąkę przesiej do miski, dodaj pokrojone w małe kawałki masło i sól. Rozcieraj palcami, aż masło wymiesza się z mąką. Dodaj żółtko, wódkę i wodę, zagnieć, zrób kulę, owiń folią i wstaw do lodówki na pół godziny. Podziel na 4 części i roz-wałkuj na koła o średnicy ok. 25 cm. Jabłka obierz, wytnij gniazda nasien-ne. Połóż po jednym na środku każdego placka, zawiń do góry w sakiewkę, posmaruj mlekiem i posyp cukrem pudrem. Piecz 15 minut w temperaturze 220°C, potem jeszcze 20 w 180°C. Poda-waj na zimno lub ciepło.
Tarta ze śliwkami i marcepanem
weź: •garść śliwek •opakowanie ciasta francuskiego •3 łyżki masła •opakowanie (ok. 20 dag) marcepanu •garść płatków migdałowych
Ciasto rozmroź i rozłóż na perga-minie do pieczenia. Możesz wyciąć z ciasta dowolny kształt. Rozgrzej piekarnik do 200°C. Śliwki przekrój na pół, usuń pestki, marcepan pokrój w cienkie plasterki, masło rozpuść. Brzegi tarty posmaruj ma-słem, na środek połóż marcepan, na nim śliwki skórką do dołu (sok nie będzie wyciekał i moczył ciasta). Wierzch posyp płatkami migdałów. Piecz 20 minut.
***
Placek jabłkowy
weź: •ćwierć kilo mąki •2/3 kostki masła •2 łyżki masła •6 łyżek zimnej wody •3 niezbyt słodkie jabłka •cukier do smaku •szczyptę soli
Mąkę przesiej do miski, dodaj kawałki chłodnego masła i sól, roz-drobnij palcami. Dodaj wodę, zagnieć ciasto. Zrób kulę, owiń folią i odstaw na pół godziny do lodówki. Jabłka obierz, usuń gniazda nasien-ne i pokrój w kostkę. Rozgrzej odro-binę masła na patelni, wrzuć jabłka i cukier, smaż, mieszając, 5 minut. Ostudź. Ciasto podziel na dwie części i rozwałkuj. Pierwszą wyłóż formę do pieczenia. Do środka włóż jabłka, przykryj drugą częścią i do-ciśnij palcami brzegi. Rozgrzej pie-karnik do 200°C i piecz 25 minut.
***
Sernik na zimno
weź: •2 opakowania gotowego ciasta biszkoptowego •70 dag serka homogenizowanego •duże opakowanie śmietanki kremówki •3 łyżki cukru pudru•2 łyżki żelatyny •garść rodzynków •kieliszek ulubionego likieru
Rodzynki namocz we wrzątku i od-cedź. Gotowe ciasto pokrój na ka-wałki i wyłóż dno i brzegi formy. Delikatnie skrop likierem. Żelatynę zalej 1/3 szklanki wrzątku, zamieszaj i ostudź. Śmietankę ubij, pod koniec dodając cukier puder. Mieszając, dodawaj serek i żelatynę. Wrzuć rodzynki i zamieszaj. Przelej masę do tortownicy, na wierzchu połóż resztę biszkopta. Włóż do lodówki na kilka godzin i podawaj.
Tekst: Stanisław Gieżyński
Fotografie: Alamy/Be&W
