Jagoda z ogrodu: którą z 6 rodzajów wybierzesz?
Warzywa i owoceTradycyjne owoce jagodowe jak białe, czarne i czerwone porzeczki czy agrest trudno wkomponować do współczesnych ogrodów, o ile nie jest w nich przewidziana wydzielona część na jagodnik. Porzeczki rozwijają pąki wczesną wiosną, a ich owoce dojrzewają na początku lata. Po zbiorach liście często szybko żółkną i opadają, pozostawiając nagie gałęzie do końca sezonu. Na szczęście owoców jagodowych – smacznych i jednocześnie ozdobnych – jest znacznie więcej.
Jagoda z ogrodu: Aronia
Jest jednym z najbardziej wszechstronnych krzewów jagodowych. Pierwsze owoce zawiązują się już w drugim roku po posadzeniu na krzaczkach ledwo sięgających kolan i od tego czasu rośliny owocują regularnie.
Krzewy udadzą się nawet na ubogiej ziemi. Są właściwie bezobsługowe, gdyż nie potrzebują specjalistycznego cięcia. Można je jednak delikatnie formować, np. dla ograniczenia wysokości (wówczas łatwiej dosięgnąć owoców) lub kiedy sadzonki posadzimy w formie luźnego żywopłotu.
Z początkiem jesieni liście aronii przebarwiają się na miedzianozłoty kolor, z którym cudownie kontrastują jej czarne owoce. Zebrane we wrześniu jagody są miękkie, słodko-cierpkie w smaku i o ciastowatej konsystencji. Mają dużo witamin C, P, B i prowitaminy A, flawonoidów i kwasów organicznych oraz pierwiastków: boru, jodu, manganu, magnezu, molibdenu, miedzi i żelaza. Wychodzą z nich pyszne konfitury, dżemy oraz soki.
Polecam odmiany: ‘Nero’, ‘Galicjanka’, ‘Viking’.
Jagoda z ogrodu: Borówka amerykańska
Robi błyskawiczną karierę. W przeciwieństwie do aronii nie są to krzewy najłatwiejsze w uprawie, ale gdy zaspokoimy ich podstawowe wymagania, wcale nie muszą być kłopotliwe.
Borówki sadzimy w osłoniętych, nasłonecznionych miejscach. Korzenią się płytko oraz potrzebują kwaśnego, próchnicznego podłoża, dlatego przed posadzeniem trzeba wymieszać ziemię w dołku z kwaśnym torfem. Rośliny rosną wolno i nie są ekspansywne.
Owoce borówek dojrzewają, stopniowo zmieniając kolor z jasnozielonego przez różowy do granatowego. Pierwsze odmiany są gotowe do zbioru od lipca, a ostatnie dojrzewają nawet we wrześniu. Warto więc posadzić kilka różnych odmian dla rozłożenia zbiorów w czasie i zapewnienia sobie jagodowego lata. Najsmaczniejsze są prosto z krzaczka.
Polecam odmiany: ‘Bluecrop’, ‘Duke’, ‘Elliot’.
Jagoda z ogrodu: Dereń
Zakwita już w kwietniu, jeszcze zanim rozwiną się liście. Ich kwiaty są żółtawe, niepozorne, ale rozwijają się masowo, dając wrażenie, jakby drzewo było okryte pianą. Takie niewysokie drzewa wspaniale wyglądają też posadzone w szpalerze przy nasłonecznionej granicy ogrodu, zapewniając dobrą osłonę.
Karminowe, błyszczące owoce dojrzewają we wrześniu i październiku i gdy są już „gotowe”, opadają na ziemię, więc łatwo je zbierać. Derenie są cierpkie i kwaśne w smaku i będą interesującym dodatkiem do deserów, ale najlepiej wykorzystać je do przetworów, w tym do słynnej dereniowej nalewki. Z suszonych liści zaparzymy herbatę.
Polecam: ‘Jantarnyj’, ‘Macrocarpa’, dereń kousa ‘Kreuz Dame’.
Jagoda z ogrodu: Świdośliwa
To wciąż mało popularne niewielkie drzewko doskonale nadaje się do niewielkich ogrodów. Jest całkowicie mrozoodporne i niewybredne, jeśli chodzi o ziemię i oświetlenie, chociaż lepiej się czuje na wapiennym, lekko zasadowym podłożu. W ogrodzie wygląda wspaniale – wiosną obsypuje się śnieżnobiałymi kwiatami, latem kusi początkowo purpurowymi, a po dojrzeniu granatowofioletowymi owocami – wielkością i kształtem przypominającymi borówki.
Jesienią liście świdośliwy przebarwiają się na pomarańczowo, sprawiając wrażenie, jakby drzewko płonęło. Nie trzeba ich przycinać, wystarczy delikatnie formować, żeby korona miała ładny kształt. Owoce można jeść na surowo, robić dżemy, kompoty lub suszyć jak rodzynki.
Polecam: ‘Smoky’, ‘Ballerina’, ‘Bluemoon’.
Jagoda z ogrodu: jagoda kamczacka
Może się pochwalić przynajmniej dwiema rekordowymi cechami: jest całkowicie mrozoodporna (nawet do -45°C!), a jej owoce dojrzewają najwcześniej ze wszystkich jagodowych, wcześniej o dwa tygodnie od pierwszych truskawek. Jedyne, czego potrzebują do obfitego owocowania, to towarzystwo: jagody kamczackie są obcopylne i zawiązują więcej owoców, kiedy rosną w duetach, a najlepiej w szerszym gronie.
Jagoda kamczacka to tylko tradycyjna handlowa nazwa owoców – prawidłowa nazwa tych roślin to suchodrzew jadalny i mimo że zupełnie nie przypominają swoich krewniaków, to są blisko spokrewnione z często sadzonymi w ogrodach ozdobnymi pnączami: wiciokrzewami. Owoce mają niespotykany, kwaśno-gorzkawy smak.
Polecane odmiany: ‘Duet’, ‘Wojtek’, ‘Zojka’.
Jagoda z ogrodu: jagody goji
Kolcowój chiński, czyli goji, jest znakomitym krzewem do posadzenia tam, gdzie inne krzewy mogą się nie udać: na zboczach, skarpach i w trudno dostępnych miejscach. Jego naturalny pokrój i wielkość przypomina nieco krzewy forsycji. Łukowato wygięte gałęzie zdobią w maju fioletowe i beżowe gwiazdkowate kwiaty, w ślad za którymi zawiązują się ozdobne i błyszczące jasnoczerwone jagody. Sprawdzają się sadzone w rzędzie jako nieformalny, niestrzyżony żywopłot. Jest to dobre rozwiązanie zamiast ogrodzenia, bo kolcowój tworzy gęste zarośla.
Jagody goji zdobyły ogromną popularność jako skarb chińskiej medycyny o cudownych właściwościach wydłużających życie. W rzeczywistości jagody te zawierają wiele cennych składników mineralnych i witamin, ale należy je jeść z umiarem, najlepiej suszone, dodając do lekkich dań i deserów.
Polecane odmiany: ‘Big Berry’, ‘New Big’.
Jagoda z ogrodu: na rabaty ozdobne
Krzewy jagodowe są interesującym uzupełnieniem rabat ozdobnych. Będą się dobrze łączyły z kwiatami, których pełnia kwitnienia przypada na inny okres niż czas wybarwiania się owoców. Warto wybrać takie gatunki kwiatów, których odcień będzie zbliżony do barwy owoców, np. dereń, świdośliwa, tojad czy ostróżka letnia.
Do krzewów jagodowych należą maliny i jeżyny, gatunki, które mają niezwykłą zdolność krzyżowania się. Popularniejsze to: loganberry – malinowoczerwone owoce na jeżynowych krzewach; boysenberry – cierpkie maliny w kolorze jeżyn; silvanberry – jeżynowe owoce na jeżynowych, ale bezkolcowych krzewach; youngberry – jeżyny o czarnych, ale słodkich jak maliny owocach; tayberry – słodkie i czerwone, ale podłużne jak jeżyny.
Tekst: Łukasz Skop, autor bloga Bez-ogródek fascynuje go życie ogrodowe od podszewki – jak rośliny rosną,
zmieniają się i rozmawiają ze sobą.
Zdjęcia: Élisabeth Joly, Unsplash, Shutterstock,