Lubisz wypoczynek nad wodą w otoczeniu natury, najlepiej w swoim ogrodzie? Prywatny staw kąpielowy może zaspokoić wszystkie Twoje potrzeby w tym zakresie. Dodaje uroku ogrodowej przestrzeni i zapewnia relaks w czystej wodzie wolnej od chloru i innych substancji dezynfekujących. Może wyglądać jak naturalne jezioro, choć jest dziełem człowieka. Tajemnica tkwi w budowie, zastosowaniu ekologicznych metod filtracji i właściwej pielęgnacji.
Stawy kąpielowe, podobnie jak w naturze, mogą być porośnięte bujną roślinnością, mieć kamieniste dno, piaszczysty lub żwirowy brzeg i posiadać różne rozmiary i kształty. Możliwości w tym zakresie są olbrzymie i zależą od wielkości ogrodu oraz indywidualnych wymagań użytkownika. Stawy kąpielowe i baseny ekologiczne Mogą mieć podgrzewaną wodę, być całkowicie pozbawione fauny
i flory lub znajdować się w pomieszczeniach. Kluczem jest zachowanie równowagi biologicznej w stworzonym ekosystemie wodnym. W takich warunkach zostaje zintensyfikowany proces samooczyszczania się wody, podobnie jak w naturalnych zbiornikach wodnych. Woda oczyszczana naturalnie niepowoduje alergii i uczuleń skórnych, a przede wszystkim jest bezpieczna dla życia biologicznego. Pozostaje zatem tylko kwestia wyboru – Jaki rodzaj stawu kąpielowego wybrać?
Bliżej natury i więcej swobody
Aby odpowiedzieć sobie na powyższe pytanie, warto zadać kolejne – Jaką powierzchnią i budżetem dysponuję? Czy zależy mi na korzystaniu z kąpieliska przez cały rok, czy tylko w miesiącach letnich? Chcę mieć rozbudowaną strefę roślinną, czy wolę ją ograniczyć do minimum lub całkowicie zrezygnować z roślin, ryb i innych zwierząt w stawie? Wszystko bowiem zależy od tego, jakie są Twoje oczekiwania. Basen ekologiczny jest piątym typem umownego podziału rodzaju stawów kąpielowych i oba zbiorniki wodne mają wiele cech wspólnych, m.in.: naturalny wygląd z możliwością dowolnej aranżacji brzegów i dna, filtracja wody bez użycia chloru, ozonu oraz innych substancji dezynfekujących. Ekobaseny dają jednak zdecydowanie więcej swobody. Zastosowanie w nich zaawansowanych technologii budowy i najnowocześniejszych rozwiązań filtracyjnych umożliwia na przykład znaczne ograniczenie wielkości roślinnej strefy regeneracyjnej, która w stawie kąpielowym jest obowiązkowa i zabiera dużą część powierzchni. Z tego powodu baseny ekologiczne mogą powstawać tam, gdzie brakuje miejsca na duży staw kąpielowy. Co więcej, proces samooczyszczania się wody w ekobasenach jest mocno wspomagany technologicznie. Dzięki temu takie kąpieliska mogą być całkowicie niezależne od warunków zewnętrznych, a w związku z tym – być wykorzystywane przez cały rok (zadaszenie, budowa w pomieszczeniach, podgrzewana woda). Ekobaseny mogą jednocześnie wyglądem zewnętrznym przypominać naturalne jezioro lub basen tradycyjny, od tego ostatniego dzieli je jednak przepaść, szczególnie w aspekcie metod filtracji wody.
Popularność stawów kąpielowych
Naturalne metody filtracji wody, atrakcyjny wygląd i łatwość wkomponowania stawu kąpielowego
w otoczenie ogrodu sprawiają, że z każdym rokiem coraz więcej obiektów tego typu pojawia się
w Polsce. Budowane są od podstaw, jako całkiem nowe inwestycje, lub powstają w wyniku modernizacji kąpielisk już istniejących. Doskonale spełniają swoją rolę nie tylko w prywatnych ogrodach, ale również w hotelach, pensjonatach czy gospodarstwach agroturystycznych, znacznie podnosząc ich standard. Warto dodać, że obiekty tego typu od dawna budowane są już
w Niemczech, w których istnieje ponad 200 komunalnych stawów kąpielowych i dziesiątki tysięcy prywatnych, a także – w krajach skandynawskich, śródziemnomorskich i tropikalnych.
Rodzaje stawów kąpielowych
Każdy naturalny staw kąpielowy powinien składać się z dwóch zasadniczych części: rekreacyjno-kąpielowej i regeneracyjnej, która jest odpowiedzialna za czystość wody. W zależności od wielkości każdej z tych stref i zastosowanych metod filtracji można wyróżnić kilka typów stawów kąpielowych. Najprostszy to staw ekstensywny, w którym oczyszczanie wody odbywa się na zasadzie jej cyrkulacji, w sposób całkowicie naturalny, bez użycia jakichkolwiek urządzeń technicznych. Przepływ wody pomiędzy częścią kąpielową a regeneracyjną następuje na skutek działania wiatru oraz różnicy temperatur, która wynika z różnych głębokości obydwu stref. W stawach ekstensywnych strefa regeneracyjno-bagienna jest mocno rozbudowana, a kąpielisko stanowi zaledwie 30% całej powierzchni. Co więcej, często trzeba dzielić je z żabami, traszkami i innymi mieszkańcami stawu. Stawy ekstensywne są też bardziej narażone na tzw. zakwity wody i wymagają stosunkowo dużej powierzchni. Większą część kąpielową – do 50% całej powierzchni, można uzyskać w stawach kąpielowych ekstensywnych z wymuszonym przepływem wody dzięki zastosowaniu cyrkulacji, filtracji i skimmerów. Tego typu stawy wymagają jednak oczyszczania z osadów dennych (dwa razy w roku) i regularnego usuwania glonów nitkowatych. Utrzymanie czystości wody może być dodatkowo wspomagane odpływami dennymi i skimmerami, jak w stawach kąpielowych intensywnych, w którychstrefa regeneracyjna może tym samym zostać zmniejszona nawet do 45% na rzecz większej części rekreacyjnej. Kolejny krok to stawy kąpielowe wyposażone w filtr bagienno-roślinny, posiadające zaawansowaną technologię oczyszczania wody. Woda w kąpieliskach tego typu zachowuje doskonałą jakość, a dzięki wykorzystaniu filtrów można zmniejszyć całą powierzchnię stawu nawet o 25% przy zachowaniu większej części rekreacyjnej. W stawach kąpielowych z najwyższej półki, czyli ekobasenach strefa regeneracyjna może zajmować zaledwie ¼ całej powierzchni zbiornika, zapewniając krystalicznie czystą wodę przez cały rok. Taki stan osiąga się poprzez zastosowanie najbardziej zaawansowanych na rynku filtrów bębnowych lub filtrów modułowych typu HydroGravity.
Jak kształtują się ceny stawów kąpielowych?
Nie bez znaczenia pozostają koszty budowy i eksploatacji stawów kąpielowych oraz ekobasenów. – Cena wykonania zbiornika wodnego zawsze ustalana jest indywidualnie z naszymi klientami w odniesieniu do konkretnej inwestycji. Koszty budowy zależą od wielu czynników, z których najważniejsze to: warunki terenu, na którym ma powstać staw kąpielowy lub ekobasen, rodzaj i wielkość zbiornika wodnego, poziom zaawansowania urządzeń technicznych czy rodzaj użytych materiałów – mówi Roman Bloch, właściciel firmy Hydroidea, działającej w obszarze budownictwa hydrotechnicznego.– W przypadku najprostszego stawu kąpielowego, czyli ekstensywnego możemy przyjąć, że cena zaczyna się od 800 zł netto za m², intensywnego – od 1200 za m², natomiast koszt budowy metra kwadratowego ekobasenu może wynieść od 2000 zł w górę. Jak widać rozstrzał cenowy jest olbrzymi, dlatego do sporządzenia nawet wstępnej wyceny zawsze potrzebne są podstawowe informacje – dodaje ekspert. Z tego wynika, że najtańsze w budowie są ekstensywne stawy kąpielowe. Warto jednakdodać, że zazwyczaj utrzymanie tego typu zbiorników wodnych w należytej formie i czystości wymaga większych nakładów finansowych i czasowych niż w przypadku stawów kąpielowych intensywnych czy ekobasenów. Wyższe koszty związane są m.in. z pielęgnacją i wynikają z konieczności częstego inwestowania w specjalne preparaty ekologiczne. Jedno jest jednak pewne – koszty eksploatacyjne dowolnego stawu kąpielowego czy ekobasenu stanowią od 20 do nawet 50% kosztów utrzymania basenu tradycyjnego. Mniejsze wydatki są możliwe dzięki wykorzystaniu w stawach kąpielowych naturalnych mechanizmów samooczyszczania się wody.
Staw kąpielowy „od kuchni”
W prawidłowo zaprojektowanym i wykonanym stawie kąpielowym proces uzdatniania wody przebiega w sposób naturalny i nie wymaga znaczącej ingerencji człowieka. Między innymi z tego powodu najważniejszą częścią stawu kąpielowego jest strefa regeneracyjno-bagienna, w której dochodzi do oczyszczania wody. Standardowo tworzą ją odpowiednie gatunki roślin oraz minerałów, które wraz z pożytecznymi mikroorganizmami składają się na filtr biologiczny. Nie bez znaczenia pozostaje fakt, że stawy kąpielowe to zbiorniki wodne odizolowane od otoczenia. Tylko w takim wypadku możemy wpływać na parametry wody stawowej. Niecka stawu najczęściej wykładana jest hydroizolacyjną folią o wysokiej trwałości (PCV), geomembraną EPDM. Wykończenie niecki bywa rozmaite – płyty kamienne, 10-15 cm drobnego i grubego żwiru, kamienie, a nawet płytki basenowe (naturalny staw kąpielowy może wyglądać jak basen tradycyjny).
Strefa kąpielowa jest znacznie głębsza od regeneracyjnej i można ją zaprojektować w taki sposób, aby była bezpieczna dla najmłodszych (część płytsza) i jednocześnie pozwalała na bezpieczne skoki do wody (cześć głębsza). Spadek w strefie kąpielowej wymagany jest również z innego powodu. Dzięki niemu osady denne przedostają się do najgłębszej części niecki stawu, skąd są usuwane przez odpływ denny do kanalizacji lub transportowane do studzienki osadowej. Na krawędzi stawu kąpielowego tworzy się również przegrodę kapilarną, która z jednej strony uniemożliwia zasysanie wody ze stawu przez otaczający go teren, z drugiej – zasilanie stawu przez wodę spływającą z deszczem. Warto przewidzieć miejsce na studzienkę chłonną, która zapobiega przelewaniu się wody w przypadku podniesienia jej poziomu. Strefa kąpielowa i regeneracyjna mogą być od siebie odseparowane: wyraźnie – przy pomocy drewna lub kamienia lub bardziej subtelnie – przez wystopniowanie poziomów terenu. Strefy te mogą być oddzielone od siebie, a nawet znajdować się w całkiem różnych miejscach w ogrodzie. Fundamentalne znaczenie ma analiza wody i bilans zawartości fosforanów w materiałach użytych do budowy stawu kąpielowego, szczególnie skał czy żwiru, a także materiałów filtracyjnych. Okazuje się, że część z nich zamiast pochłaniać związki biogenne, wydziela je – w takiej sytuacji walka z glonami z góry skazana jest na niepowodzenie, a równowaga biologiczna w stawie będzie stanem nie do osiągnięcia. Dlatego ważne jest, aby w stawach kąpielowych, w których znajdują się filtry mineralne wykonawca przeprowadził badania materiałów na wydzielanie fosforu przy uwzględnieniu typu i systemu filtracyjnego stawu.
Różne metody filtracjiw stawie kąpielowym
W stawach kąpielowych – w przeciwieństwie do basenów tradycyjnych – nie używa się środków do dezynfekcji wody, ale wykorzystuje się naturalne procesy zachodzące w zbiornikach wodnych. Środki dezynfekujące używane w tradycyjnych basenach zabijają wszystko, co żyje w wodzie. Związki biogenne, które m.in. sprzyjają rozwojowi glonów ogranicza się, stosując filtry roślinne (odpowiednie gatunki roślin bagiennych) oraz naturalne złoża filtracyjne (reakcje sorpcyjne). Filtry roślinne i specjalnie dobrane minerały doskonale radzą sobie nie tylko z oczyszczaniem wody z substancji biogennych. W taki sposób zamiast sterylnej wody, która nierzadko powoduje podrażnienia skóry i odczyny alergiczne u bardziej wrażliwych osób, otrzymujemy bezpieczny ekosystem wodny oczyszczany w sposób jak najbardziej zbliżony do naturalnego.
Odpowiednie gatunki roślin oraz substraty mineralne i złoża filtracyjne dobrane do parametrów wody umieszcza się w strefie regeneracyjno-bagiennej stawów kąpielowych. Takie rośliny, jak: sity, pałka wodna, turzyce czy manna mielec doskonale usuwają z wody biogeny. Nadmiar fosforanów absorbowany jest również przez odpowiednie mieszanki minerałów i złóż filtracyjnych, jak np.: BioPorif, BioZolit czy BioChalix, a amoniak – unieszkodliwiany przez bakterie, które na porowatych złożach mineralnych tworzą odpowiedni biofilm. Można w łatwy sposób wprowadzić je do stawu kąpielowego w postaci naturalnych produktów mikrobiologicznych z linii EcoGerm (EcoGerm Lakes, EcoGerm Starter i EcoGerm Ponds), które zawierają wyselekcjonowane szczepy pożytecznych bakterii w bardzo dużym stężeniu. Należy pamiętać o tym, że dobór substratu i roślin w strefie regeneracyjnej zawsze ustalany jest indywidualnie i zależy od jakości i składu chemicznego wody.
Tak wygląda naturalny system filtracyjny w najprostszych stawach kąpielowych, można go jednak udoskonalać, a także montować urządzenia filtracyjne zsynchronizowane z procesami biologicznym. Do najprostszych rozwiązań należą kaskady i fontanny, które pomagają w odprowadzaniu wody z części kąpielowej do strefy regeneracyjno-bagiennej, sprzyjając jej sprawniejszemu oczyszczaniu. Cyrkulację wody mogą również poprawić pompy wodne, a także napowietrzacze powietrza oraz dozowniki dwutlenku węgla, które stwarzają odpowiednie środowisko dla rozwoju pożądanych w stawie kąpielowym mikroorganizmów typu EcoGerm.
Naturalną filtrację wody dobrze wspomaga skimmer – urządzenie zbierające zanieczyszczenia stałe z powierzchni wody oraz spust denny i odkurzacz podwodny zbierający zanieczyszczenia z dna zbiornika. Urządzenia te są szczególnie polecane w stawach kąpielowych znajdujących się w pobliżu drzew i krzewów zrzucających liście.
Warto dodać, że stawy kąpielowe pozbawione mechaniczno-biologicznych filtrów nie będą miały jednak idealnie czystej wody. Z pomocą w takiej sytuacji przychodzą zaawansowane technologicznie filtry modułowe i bębnowe Oase Living Waterlub filtry firmy Hydroidea z serii Hydrogravity – szczególnie dedykowane do biobasenów. Dzięki nim woda w zbiorniku jest czysta, a utrzymanie stawu kąpielowego w należytym stanie zajmuje znacznie mniej czasu – Filtry Hydrogravity są wyjątkowe przede wszystkim z tego powodu, że współdziałają z naturą. Stanowią olbrzymie wsparcie dla strefy regeneracyjnej i roślin repozycyjnych. Co więcej, nie niszczą zooplanktonu, który bierze udział w naturalnym procesie oczyszczania wody, ale nawet chronią go w specjalnej komorze. Jednocześnie usuwają nawet najdrobniejsze zanieczyszczenia wody, zapewniając jej przejrzystość do głębokości co najmniej dwóch metrów w głąb. Filtry tego typu są na tyle skuteczne i bezpieczne, że montując je u naszych klientów nie boimy się udzielać gwarancji czystej wody – mówi Roman Bloch.
Warto dodać, że według niemieckich i austriackich norm wyklucza się stosowanie w stawach kąpielowych elektrod miedzianych i srebrnych, filtrów UV i tym podobnych rozwiązań, które w połączeniu z biologicznymi metodami oczyszczania wody w dłuższej perspektywie są niekorzystne. W wyniku ich działania może dochodzić do akumulacji metali ciężkich, które negatywnie wpływają na organizmy żywe. W rezultacie po przekroczeniu stężenia krytycznego system biologiczny oczyszczania wody może przestać funkcjonować.
Oczywiście każdy staw kąpielowy to niepowtarzalna inwestycja, do której indywidualnie dobiera się najlepszy w danym przypadku system filtracyjny, łącząc ze sobą nawet kilka metod filtracji.
Budowa stawu kąpielowego - od czego zacząć?
O ile to możliwe, na wykonanie stawu kąpielowego najlepiej zdecydować się na etapie budowy domu lub przed założeniem ogrodu ze względu na konieczność wprowadzenia na teren ciężkiego sprzętu. Rodzaj stawu najczęściej zostaje zdeterminowany przez wielkość powierzchni oraz wielkość planowanego budżetu na taką inwestycję. Równie ważny jest wybór miejsca. Staw kąpielowy powinien być poddany działaniu słońca do 8 godzin dziennie. Nie będą służyć mu miejsca całkowicie zacienione, jak i intensywnie nasłonecznione – chodzi o zachowanie optymalnej temperatury wody oraz jej natlenienia (im wyższa temperatura, tym mniejsza ilość tlenu w wodzie), co ma wpływ na równowagę biologiczną w stawie. Kwestia harmonijnego wkomponowania stawu kąpielowego
w otoczenie jest równie istotna, ale tym zadaniem powinien zająć się architekt. Warto też wiedzieć, że na zbiornik wodny większy niż 50 m² należy mieć pozwolenie, co wiąże się z przygotowaniem kilku istotnych dokumentów oraz informacji. Należą do nich:
· mapa do celów projektowych lub podkład geodezyjny zawierające informacje o mediach (przyłącza elektryczne, wodociągowe, kanalizacyjne, itp.);
· koncepcja klienta i jego sugestie odnośnie pożądanego wygląd stawu kąpielowego i jego otoczenia;
· dokumentacja fotograficzna, czyli zdjęcia terenu, na którym ma powstać staw kąpielowy wykonane z różnej perspektywy;
· wyniki specjalistycznego badania jakości wody, która ma posłużyć do napełnienia stawu;
· geologiczne badanie gruntu (wyniki dotyczące poziomu wód gruntowych i rodzaju gruntu).
Planując budowę stawu kąpielowego najlepiej zacząć od znalezienia sprawdzonej firmy projektowo-wykonawczej, która doradzi, pomoże dopełnić wszelkich formalności, stworzy projekt adekwatny do możliwości terenu i wymagań inwestora, a także wykona dzieło – wymarzony staw kąpielowy. Niestety, rzeczywistość pokazuje, że większość stawów kąpielowych budowanych przez polskie firmy działa sprawnie tylko przez kilka pierwszych lat. Wielokrotnie mieliśmy okazję się o tym przekonać, przywracając funkcjonalność stawom kąpielowym nie naszego autorstwa. Nie powinno tak być. Właściwie zaprojektowany, wykonany i pielęgnowany staw kąpielowy to inwestycja na kilkadziesiąt lat – mówi Roman Bloch. – W Polsce nie istnieją żadne normy i wytyczne dotyczące konstruowania stawów kąpielowych, w wyniku czego zdecydowana większość obiektów tego typu nadaje się do rozbiórki praktycznie zaraz po ich wybudowaniu – mówi Marcin Gąsiorowski, prezes Polskiego Stowarzyszenia Naturalnych Wód Kąpielowych. Staw kąpielowy czy basen naturalny wymagają specjalistycznej wiedzy przede wszystkim z zakresu naturalnych metod uzdatniania wody, a często temat traktowany jest zbyt powierzchownie i „po taniości” (wystarczy dół w ziemi, folia, żwir, rośliny wodne). Podstawowych błędów popełnionych na etapie budowy stawu kąpielowego często nie da się szybko i łatwo naprawić i nawet zastosowanie najdroższych środków pielęgnacyjnych lub montowanie dodatkowych filtrów nie przyniesie oczekiwanego rezultatu. Dlatego warto powierzyć to zadanie sprawdzonym wykonawcom, specjalizującym się właśnie w dziedzinie budowy stawów kąpielowych i naturalnych basenów. Często klienci szukają wsparcia dopiero w momencie wystąpienia problemów, co może wiązać się ze znacznie większymi kosztami.
O staw kąpielowy trzeba dbać
Nawet najlepiej wykonany staw kąpielowy wymaga wsparcia ze strony człowieka. Stawom ekstensywnym zwykle trzeba poświęcać więcej czasu niż stawom intensywnym i ekobasenom, w których zostały wykorzystane systemy usprawniające proces samooczyszczania się wody. Niemniej jednak wszystkie zbiorniki wodne tego typu wymagają regularnego oczyszczania z osadów dennych i dbania o roślinność w strefie regeneracyjnej. Dodatkowe urządzenia, jak: pompy i filtry powinny być regularnie kontrolowane i sprawdzane dwa razy do roku; skimmer należy kontrolować minimum raz w tygodniu. Ponadto baseny ekologiczne dobrze jest poddawać raz na jakiś czas całkowitemu oczyszczaniu i renowacji. – Obsługę eksploatacyjną ekobasenów oraz wszelkich urządzeń filtracyjnych najlepiej jest powierzyć doświadczonym specjalistom. Przyjmuje się, że całkowite oczyszczanie basenów kąpielowych należy przeprowadzać co 2-3 lata – mówi Roman Bloch. Nie można również zapomnieć o regularnym kontrolowaniu najważniejszych parametrów wody. Każdy zbiornik wodny to wrażliwy ekosystem, na którego działanie ma wpływ wiele czynników zewnętrznych, jak np.: pory roku i związane z nimi wahania temperatury, przedostawanie się do wody nawozów i substancji odżywczych z najbliższego otoczenia stawu, liście, odchody ptaków i inne zanieczyszczenia organiczne. Wszystkie z tych elementów i każdy z osobna może zaburzyć równowagę biologiczną, co skutkuje pogorszeniem się jakości wody, a wraz z nią – pojawieniem się nadmiaru azotanów i fosforanów i związanych z nimi glonami. Glony w stawie kąpielowym mogą występować również wczesną wiosną i późną jesienią, co jest zjawiskiem naturalnym. Chodzi jednak o to, aby woda w stawie była czysta, klarowna, a przede wszystkim – bezpieczna dla użytkowników. Aby osiągnąć taki stan, nie trzeba wzywać specjalistów, ale wystarczy sięgnąć po odpowiednie preparaty przeznaczone do pielęgnacji stawów kąpielowych i oczek wodnych. Można stosować je prewencyjnie lub do usuwania konkretnych problemów, jak np.: inwazja glonów nitkowatych, nadmierne zamulenie zbiornika wodnego, nadmiar azotanów i fosforanów, mętna woda
o nieprzyjemnym zapachu, itp.
Najważniejsze parametry wody
Nie ma stawu bez wody i to właśnie jej jakość ma fundamentalne znaczenie. W zależności od parametrów wody, z których najważniejsze to: twardość, pH, pierwiastki biogenne i ich wzajemny stosunek do siebie, dobiera się odpowiednie gatunki roślin i właściwe złoża sorpcyjne w strefie regeneracyjnej. Tylko wtedy procesy biologiczne odpowiedzialne za oczyszczanie się wody w stawie kąpielowym będą mogły przebiegać prawidłowo. Co więcej, woda służąca do napełniania stawu nie może zawierać substancji zanieczyszczających środowisko i blokujących procesy biologiczne. Woda wodociągowa zazwyczaj nie nadaje się do tego celu, ponieważ wzbogacona jest środkami antykorozyjnymi, zawierającymi fosforany (można ją uzdatnić, stosując np. PondStarter). Zdecydowanie lesza pod tym względem jest woda z własnych ujęć, warto jednak sprawdzić jej stan pod kątem zawartości bakterii Escherichia coliczy Pseudomonas z uwagi na problemnieszczelnych szamb czy „szamb ekologicznych” z systemem rozsączania, które często zanieczyszczają wody gruntowe. Wodę służącą do napełniania stawu kąpielowego należy zbadać na etapie projektowania zbiornika wodnego, następnie – zaraz po jego napełnieniu, po upływie dwóch tygodni i regularnie 1- 3 razy w roku. Dzięki temu będzie można przeanalizować procesy chemiczne, które zaszły w wodzie w tym czasie i odpowiednio na nie zareagować.
Duże znaczenie w odniesieniu do jakości wody stawowej i funkcjonowania całego systemu mają: poziom fosforu i azotu, wartość pH, zawartość dwutlenku węgla, siarczany, twardość, a także przewodność. Fosfor dociera do stawu kąpielowego głównie w postaci kurzu, opadów atmosferycznych, pyłków, odpadów organicznych (np. liście) czy w wyniku użytkowania kąpieliska przez ludzi. Mało kto wie, że ciało osoby wydziela około 0,1 grama fosforu, dlatego na etapie projektu stawu kąpielowego należy uwzględnić ewentualne źródła zewnętrzne fosforu, a także liczbę użytkowników kąpieliska. Nadmiar fosforu jest powodem namnażania się glonów. W przypadku azotu zdecydowanie częściej mamy do czynienia z jego niedoborem niż nadmiarem – azot łatwo ulatnia się do atmosfery, więc jego nadmiar nie stanowi problemu. Zbyt mała ilość azotu skutkuje ograniczeniem rozwoju roślin i biofilmu. Nadmiar związków azotu stanowi zagrożenie jedynie w stawach rybnych (toksyczny amoniak przy wysokim pH). Natomiast wartość pH wskazuje na odczyn zasadowy lub kwaśny wody i może zmieniać się w stawie kąpielowym w zależności od pory dnia. Znaczne i częste wahania wartości pH świadczą o zakłóceniu równowagi biologicznej w stawie. Można ją unormować, stosując odpowiednie materiały filtracyjne podnoszące twardość węglanową lub dozownik CO2. Dwutlenek węgla potrzebny jest m.in. do prawidłowego rozwoju roślin wyższych, w przeciwnym razie może dojść do niepohamowanego rozrostu glonów.
Dość częstym problemem w stawach kąpielowych jest zbyt niska twardość węglanowa i związane z nią zmienne pH wody, w wyniku czego poziom CO2 jest zbyt niski. Warto dodać, że napowietrzanie stawu, stosowanie kaskad wodnych i fontann może – wbrew powszechnej opinii – działać na niekorzyść i przyczyniać się do usuwania CO2 z wody. Z kolei siarczany wpływają na aktywność pożytecznych mikroorganizmów w stawie. Zbyt duże stężenie tych związków blokuje tworzenie się biofilmu i działa destrukcyjnie na utrzymanie równowagi biologicznej w stawie. Normy austriackie dopuszczają stężenie siarczanów w stawie kąpielowym na poziomie zaledwie 40 mg / 1 litr wody. Na funkcjonowanie całego ekosystemu wodnego ma wpływ również przewodność, która jest wynikiemsumy soli rozpuszczonych w wodzie. W przypadku wyższej przewodności, należy dokładnie zbadać wodę, aby wykluczyć substancje zakłócające równowagę biologiczną.
Ostatnim ważnym parametrem wody jest jej twardość ogólna, czyli stężenie jonów wapnia i magnezu. Problemem jest woda zbyt miękka, która powoduje niekorzystne zmiany wartości pH. Szczególnie ważna jest twardość węglanowa (KH), której poziom nie powinien nigdy spaść poniżej 5,5° dH. Niestety, wskutek procesów biologicznych i dopływu miękkich wód opadowych może dojść do obniżenia poziomu KH, dlatego taż ważny jest odpowiedni dobór materiałów filtracyjnych, które utrzymują pożądany poziom twardości węglanowej. Zbyt niską twardość węglanową można podnieść, stosując np. dozowniki dwutlenku węgla w powiazaniu z odpowiednimi minerałami lub preparat o nazwie PondStabil.
Bezpieczne środki ekologiczne
Do pielęgnacji stawów kąpielowych najlepiej wybierać preparaty naturalne, które są w pełni bezpieczne dla życia biologicznego i nie zaburzają delikatnej równowagi złożonego ekosystemu wodnego. Środki tego typu mogą się okazać bardzo pomocne już na samym starcie, gdy staw kąpielowy po raz pierwszy zostaje napełniony wodą.
PondStarter – naturalny preparat przeznaczony do usuwania szkodliwych substancji chemicznych z wody wodociągowej, likwiduje chlor i metale ciężkie. Bazuje na ekstraktach z wodorostów, dzięki czemu jest całkowicie bezpieczny dla roślin, ryb i innych zwierząt. Przy każdorazowym uruchamianiu procesu filtracji nie można zapomnieć o wprowadzeniu do stawu kąpielowego pożytecznych mikroorganizmów, odpowiedzialnych za przeciwdziałanie powstawaniu osadów dennych i hamujących procesy gnilne (utleniających amin, amoniak i azotyny). Przeznaczony do tego celu EcoGerm Starter, czyli naturalne szczepy bakterii autotroficznych w bardzo dużym stężeniu natychmiast aktywuje życie biologiczne w strefach filtracyjnych. W przypadku nadmiaru związków fosforowych i azotowych dobrze jest stosować w miejscach przepływu wody naturalne absorbenty mineralne typu BioChalix lub PhosBinder. Główny minerał wchodzący w skład tych produktów został poddany obróbce technologicznej, dzięki której są w stanie pochłonąć znacznie więcej fosforanów od środków o podobnym działaniu.
Prawdziwą udręką są glony nitkowate, których inwazja w stawie kąpielowym może doprowadzić do zaburzenia działania całego systemu filtracyjnego. Najlepiej nie dopuszczać do ich nadmiernego rozwoju, stosując np. ekologiczny środek PhosSorb, który pozbawiając glony ich głównej pożywki, czyli fosforanów hamuje ich wzrost i rozwój, ograniczając przy tym akumulację mułu i formowanie się szlamu. Kiedy glony pojawią się w dużej ilości, trzeba działać szybko. Z inwazją glonów i sinic doskonale radzi sobie AlgoStopper, który wykorzystuje aktywne działanie związków humusowych, ekstraktów ze słomy jęczmiennej oraz innych naturalnych składników. Podobny preparat – AlgoSplit poprzez natychmiastowe uwolnienie aktywnego tlenu niszczy nawet najbardziej oporne glony nitkowate w ciągu 24 godzin! Dobrze jest również kontrolować parametry wody w stawie kąpielowym
i utrzymywać je na stałym, prawidłowym poziomie, w czym może pomóc PondStabil. Jest to naturalny preparat stabilizujący twardość węglanową (KH) oraz pH wody stawowej. W kontekście właściwych parametrów wody należy wspomnieć o bardzo pomocnym, a prostym w działaniu urządzeniu – dozowniku CO2 często sprzężonym z filtrami z serii Hydrogravity. Dozownik dwutlenku węgla występujący pod nazwą Dispenser CO2 stale monitoruje poziom pH wody i utrzymuje go na właściwym poziomie, dodając w razie potrzeby dwutlenek węgla lub tlen. Dzięki temu automatycznie stabilizuje pH oraz związaną z nią twardość węglanową (KH), nie dopuszczając tym samym do rozwoju glonów.
Niezależnie od tego, jaki system filtracyjny zostanie zastosowany w stawie kąpielowym czy ekobasenie – trzeba o niego dbać. Okresowa kontrola urządzeń, pielęgnacja roślin w strefie regeneracyjno-bagiennej oraz regularne stosowanie środków ekologicznych powinny w zupełności wystarczyć, pod warunkiem, że staw kąpielowy został odpowiednio wykonany. Wtedy będzie mógł służyć w dobrej formie bardzo długo, dając wiele przyjemności z użytkowania. Prywatny staw kąpielowy oczyszczany w sposób naturalny można porównać z czystym jeziorem, z którego na ogół korzysta się zaledwie przez kilka dni urlopu. Możesz mieć takie kąpielisko na co dzień w swoim ogrodzie, nawet gdy nie dysponujesz olbrzymim terenem. Wystarczy podjąć decyzję o budowie stawu kąpielowego i wybrać rzetelnego wykonawcę, a resztą zajmą specjaliści. Staw kąpielowy to doskonałe rozwiązanie dla tych, którzy kochają relaks nad wodą lub w wodzie – czystej bezpiecznej, a jednocześnie przyjaznej organizmom żywym, do których bez wątpienia należy również człowiek.
