Zimowe rumieńce – rośliny na skalniak odporne na mrozy
Rośliny ogrodoweOgrodowe skalniaki i skalniaczki obsadzamy niskimi roślinami alpejskimi (to tylko zbiorcza nazwa, bo nie wszystkie naprawdę rosną w Alpach!), które doskonale przystosowały się do surowych warunków: niskich temperatur zimą, palącego słońca latem, ubogiej ziemi i porywistych wiatrów. Często tworzą zwarte poduszki, bo właśnie taki pokrój pomaga im przezwyciężyć przeciwności losu. Skalniaki często porastają też różnego rodzaju sukulenty – rośliny, które gromadzą zapas wody w mięsistych liściach i łodygach.
Niskie rośliny na skalniak – rozchodnik
Należą do nich przykładowo rojniki, rozchodnikowce i rozchodniki, a wśród tych ostatnich rozchodnik biały (Sedum album) ‘Coral Carpet’. Jego płożące się pędy wyglądają jak podwodne koralowce, szczególnie kiedy wybarwiają się zimą na czerwono.
Przez pozostałą część roku świeże przyrosty mają zielone, błyszczące wierzchołki, które dość szybko nabierają rumieńców. Ta niewielka roślina może rosnąć nawet w piasku, a oprócz skalniaków świetnie poradzi sobie w doniczkach ustawionych w pełnym słońcu. Rozchodnik jest tak mały, że szybko znika nawet pod cienką warstwą śniegu. Jednak nie wszystkie rośliny pozwalają się zasypać.
Rośliny na skalniak – bergenia sercowata
Bergenia sercowata (Bergenia cordifolia) spod śniegu wystawia zaczerwienione uszy. To jej grube i skórzaste liście, które są zimozielone, a właściwie – zimoczerwone. Jest jedną z niewielu ogrodowych bylin, które na zimę nie tracą liści i nie chowają się pod ziemią.
Przeciwnie, doskonale radzi sobie z mroźnym powietrzem i wydaje się w ogóle niewzruszona styczniową aurą. Jedynym śladem, jaki chłody zostawiają na jej liściach, są intensywnie czerwone przebarwienia, chociaż zimowe barwy bergenii mogą być bardzo różnorodne: od nieśmiałych różów, przez malinowe obwódki krawędzi, aż po głębokie bordo. Wiosną dodatkowo zakwitnie różowymi kwiatami. Może być dodatkiem do rabat kwiatowych, które dzięki niej nigdy nie są puste, lub wykorzystana do utworzenia całorocznych obwódek wzdłuż ścieżek, podjazdów i na wszystkich gorących, słonecznych stanowiskach.
Kwiaty na skalniak – żurawka
W miejscach półcienistych lepiej sprawdzą się żurawki (Heuchera). Należą do ciekawej grupy bylin półzimozielonych. Tylko zewnętrzne, najstarsze liście całkowicie zamierają na zimę. Młode, wierzchołkowe, tworzą rozetki, które zdobią cały rok. Dla ochrony żurawek przed siarczystym mrozem warto już w październiku nazbierać suchych liści, a później, w grudniu, wyściółkować nimi ziemię wokół żurawek.
Liście można też wetknąć pomiędzy zgrubiałe, czasem lekko płożące się pędy żurawek, tak aby wystawały spomiędzy nich tylko rozetki. Uzyskamy wtedy bardzo dekoracyjny efekt, żurawki będą bezpieczne i dostarczą radości nawet w tak ponurym miesiącu, jakim jest styczeń.
Bluszcz w ogrodzie
Do zakrycia pustych połaci ziemi, szczególnie pomiędzy drzewami, można wykorzystać różne rośliny cienioznośne, wśród których wiodą prym bluszcze (Hedera). To nie tylko urodzeni wspinacze szukający każdej okazji, aby wędrować w górę. Jeśli pędy nie znajdą podpory, będą się płożyć po ziemi i tworzyć zimozielony kobierzec.
Bluszcz (Hedera helix) ‘Atropurpurea’ zmienia też swoją zimową szatę: blaszka liściowa przebarwia się na różne odcienie miedzi, bordo i czerwieni, ale unerwienie liścia pozostaje kontrastowo zielone. Jeśli bluszcz zaczął zdobywać dla siebie nowe terytorium, nadmiar pędów z kolorowymi liśćmi można wyciąć i wykorzystać do zimowych dekoracji.
Epimedium czerwone na skalniaku
Pod drzewami i krzewami, oprócz bluszczy, doskonałe miejsce do wzrostu znajdują epimedia. Epimedium czerwone (Epimedium rubrum) przez cały rok ma zaróżowione liście, ale dopiero późną jesienią i zimą przyjmuje ogniścieczerwone wybarwienie. Jest cienkie i delikatne, więc nie wszystkie rośliny przetrwają zimę – część z nich z pewnością zaschnie.
W bardziej zacisznych i osłoniętych miejscach liście epimedium utrzymają się do wiosny i stworzą wspaniałe tło dla pierwszych kwiatów cebulowych, które również lubią rosnąć pod koronami drzew i krzewów – przebiśniegów i śnieżyc. A już w kwietniu epimedium zmieni się nie do poznania, bo pomiędzy liśćmi pojawią się karminoworóżowe, gwiazdkowate kwiaty.
Krzewy owocowe – mahonia pospolita
Chociaż mahonia pospolita (Mahonia aquifolium) ma wiele zalet, zimowy kolor jej liści rzadko jest jednak w pełni doceniany. Błyszczące, ciemnozielone i zimozielone liście mahonii wykorzystywane są do wiązanek i bukietów, a w czasie świąt także do wieńców i girland – podobnie jak gałązki ostrokrzewów.
Wiosną mahonia zakwita na żółto, a późnym latem pojawiają się granatowoniebieskie owoce. I właśnie wtedy, kiedy zaczynają dojrzewać i opadać, mahonia przechodzi jeszcze jedno przeobrażenie. Starsze liście roślin posadzonych na słonecznych stanowiskach przebarwiają się na zimę na pomarańczowo i czerwono i takie pozostają już do samej wiosny.
Rośliny na skalniak – jeżyna wcinanolistna
W jagodniku zimowych rumieńców dostaje niewiele krzewów. Borówki zrzuciły już barwne jesienne liście, z malin zostały nagie gałązki, ale tuż przy ziemi mogą się czerwienić pojedyncze liście truskawek. Jeżyny bezkolcowe także pozbyły się zieleni, ale ich dzikie kuzynki w czasie łagodnej zimy często nawet w styczniu utrzymują jeszcze zeszłoroczne liście, które wyglądają bardzo dekoracyjnie.
Mają liczne czerwone przebarwienia, a gdzieniegdzie trafiają się nawet ostatnie zmrożone owoce na rubinowoczerwonych gałązkach. To jeżyna wcinanolistna (Rubus laciniatus) daje takie przedstawienie! Trzeba jednak za nie słono zapłacić: rośnie bardzo szybko i trudno ją pielęgnować ze względu na wszędobylskie, czepliwe, haczykowate, kolce, które pokrywają każdą jej część – z wyjątkiem smacznych owoców.
Rośliny zimowe – trzmielina Fortune’a
Nazwa odmianowa trzmieliny Fortune’a (Euonymus fortunei) ‘Coloratus’ zdradza wszystko – ona także nie próżnuje zimą, chociaż przez wszystkie ciepłe miesiące roku trudno zgadnąć, gdzie się podziały te kolory, od których otrzymała nazwę. Gęsty kobierzec liści tej trzmieliny dobrze zazieleni klomby i wąskie paski ziemi tuż przy murkach ogrodzeń, po których roślina może się nawet wspiąć na niewielką wysokość.
Dopiero w zimie, jakby się spóźniła z jesiennym przebarwieniem, trzmielina zaczyna płonąć żywym ogniem. Czerwony barwnik był obecny przez cały rok, ale teraz uwidacznia się w pełni, chroniąc liście przed niską temperaturą. Wraz z nadejściem wiosennego ciepła trzmielina znów się zazieleni, a po zimowych rumieńcach nie zostanie nawet ślad… aż do następnej zimy.
Skąd czerwone liście u roślin?
Czerwony barwnik w liściach wielu roślin jest maskowany przez zielony chlorofil przez większą część roku. Dopiero zimą dochodzi do głosu, ponieważ uważa się, że chroni liście przed niskimi temperaturami i nadmiernym promieniowaniem UV. Nawet u roślin zimozielonych, które nie zmieniają koloru z porami roku, można zauważyć zimą inny odcień. Wiele odmian żywotników (tui) brunatnieje.
U odmian o bordowych liściach czerwony barwnik przez cały rok ma przewagę nad chlorofilem, jednak jest od niego mniej wydajny w procesie fotosyntezy. Rośliny te z reguły rosną wolniej i mniej bujnie od zielonych odpowiedników!
Kolorowe rośliny na skalniak
Niewiele warzyw w styczniu wygląda jeszcze apetycznie, chociaż są i takie, którym mróz dodaje smaku. Pod ziemią słodyczy nabierają bulwy topinambura, a nad ziemią – brukselki. Od zimna kruszeją liście jarmużu (w tym purpurowego jarmużu ‘Scarlet’).
W zimnych inspektach ogrodowych i nieogrzewanych szklarniach można jeszcze zbierać liście wysianego jesienią musztardowca ‘Red Frills’ i pojedyncze liście przesadzonych z grządek buraków liściowych, które nie są całkowicie odporne na mróz, ale znoszą spadek temperatury do około -5°C. Pod osłoną folii lub szkła nieraz jeszcze w styczniu wyglądają żwawo.
Tekst: Łukasz Skop, autor bloga bez ogródek fascynuje go życie ogrodowe od podszewki – jak rośliny rosną, zmieniają się i rozmawiają ze sobą Zdjęcia: Shutterstock
Zobacz także:
Z notatnika ogrodnika – co siejemy w lutym?
