Jasnota purpurowa, czyli lamium purpureum – to nie zwykły chwast, ale roślina lecznicza o wyjątkowych właściwościach prozdrowotnych. Warto ją poznać lepiej!
Rośliny ogrodoweŁatwo pomylić ją z pokrzywą, bo jasnota purpurowa ma podobny kształt liści i kwiatów. Ale to zupełnie odrębne ziele. Nie parzy, co więcej ma szereg zalet – możesz przyrządzić ją jak szpinak, a także leczyć nią dolegliwości żołądkowe, obfite miesiączki, działa przeciwzapalnie, bakteriobójczo, rozkurczowo, uspokajająco i… odstrasza mole. Sprawdź, jak ją rozpoznać i wykorzystać.
Jasnota purpurowa - wiosenne ziele
Wiosną, gdy przyroda budzi się do życia, na miedzach, przydrożach i w ogrodach pojawiają się niewielkie rośliny o ciemnozielonych ząbkowanych na brzegach liściach i drobnych, purpurowo - fioletowych kwiatuszkach. Na pierwszy rzut oka przypominają pokrzywę. To jasnota purpurowa – roślina, którą wielu uważa za zwykły chwast, a która ma niezwykłe właściwości zdrowotne i kulinarne. To niepozorny skarb natury, żywy dowód na to, że w prostocie tkwi siła. Jasnota purpurowa, znana też jako „głucha pokrzywa” czy „pokrzywa kwitnąca”, nie parzy, za to kusi delikatnym urokiem i wszechstronnym zastosowaniem. Jeśli chcesz zaprosić ją do swojego ogrodu lub apteczki, poznaj jej sekrety – od wyglądu, przez uprawę, po lecznicze moce.
Jak wygląda jasnota purpurowa?
Wyobraź sobie roślinę, która mogłaby być młodszą siostrą pokrzywy – ale bez jej zadziornego charakteru.
Jasnota purpurowa (Lamium purpureum) to jednoroczna bylina z rodziny jasnotowatych, bliska kuzynka jasnoty białej (Lamium album), osiągająca od 10 do 40 cm wysokości.
Jej łodyga jest kanciasta, często czerwonawa u nasady, a liście – sercowate, z ząbkowanymi brzegami – układają się naprzeciwlegle.
Górne liście często przybierają purpurowy odcień, zwłaszcza w chłodniejsze dni, co nadaje roślinie subtelny, malarski wdzięk.
Kwiaty jasnoty purpurowej są małe, ale urocze – dzwonkowate, w odcieniach od różu, przez fiolet do głębokiej purpury, zebrane w okółkach u nasady liści.
Kwitnie od marca do października, a jej zapach? Cóż, nie jest to lawenda, bo jasnota wydziela ziemisty, nieco ostry aromat, który może odstraszać mole, ale niekoniecznie zachwyca nos. To jednak drobiazg wobec jej zalet.
Poznaj też często mylony z jasnotą purpurową: Kurdybanek – najstarsze prasłowiańskie ziele
Gdzie znaleźć jasnotę purpurową?
Nie musisz daleko szukać – ta skromna roślina rośnie niemal wszędzie. Pola, łąki, przydroża, nieużytki, a nawet zacienione zakątki ogrodów – to jej naturalne królestwo.
Preferuje gleby żyzne, przepuszczalne, najlepiej gliniaste, choć poradzi sobie i na uboższych ziemiach. Jasnota purpurowa uwielbia półcień, ale w słońcu też da radę, o ile nie zabraknie jej wilgoci. W Polsce jest tak pospolita, że często traktowana jest jako intruz na polach uprawnych.
Jeśli jednak chcesz mieć ją pod ręką, możesz zebrać ją z dala od dróg i zanieczyszczeń albo spróbować uprawy w ogrodzie – jest bardzo prosta.
Jak uprawiać lamium purpureum w ogrodzie?
Jasnota purpurowa to roślina dla tych, którzy cenią niewymagające piękno. Jeśli marzy Ci się kącik z dzikimi ziołami i polnymi kwiatami w ogrodzie, wystarczy kilka kroków, by ją oswoić. Wysiej nasiona wiosną lub jesienią na przepuszczalnej, umiarkowanie wilgotnej glebie – najlepiej w miejscu, gdzie słońce przeplata się z cieniem. Nie potrzebuje specjalnego nawożenia, bo w naturze radzi sobie nawet na skromnych gruntach. Podlewaj ją regularnie, ale bez przesady – nadmiar wody może zaszkodzić korzeniom. Jasnota purpurowa szybko się rozrasta, więc jeśli nie chcesz, by zdominowała rabatkę, kontroluj jej ekspansję, przycinając pędy. To także roślina miododajna, więc zaproszenie jej do ogrodu, to ukłon w stronę pszczół, które wiosną szukają pierwszych nektarowych przystanków.
Zobacz też: Co jeść na przeziębienie? Poznaj naturalne antybiotyki i polskie superfoods
Właściwości lecznicze jasnoty purpurowej
Jasnota purpurowa to prawdziwa zielarska perełka. W jej liściach i kwiatach kryją się flawonoidy, kwasy fenolowe, irydoidy, witaminy (zwłaszcza C) i minerały, takie jak żelazo oraz przeciwutleniacze. Dzięki temu ma właściwości przeciwzapalne, bakteriobójcze, rozkurczowe i uspokajające.
Wzmacnia organizm, wspiera trawienie i działa jak naturalny antyoksydant, chroniąc komórki przed wolnymi rodnikami.
W medycynie ludowej ceniono ją za zdolność do łagodzenia stanów zapalnych, wspomagania wątroby i regulowania pracy układu pokarmowego.
Jasnota purpurowa to także sprzymierzeniec kobiet – pomaga przy obfitych i bolesnych miesiączkach, zmniejszając skurcze i krwawienia. A to dopiero początek jej talentów!
Na co pomaga jasnota purpurowa i jakie wykazuje działania?
Zastanawiasz się, kiedy sięgnąć po jasnotę purpurową? Lista jej zastosowań jest długa.
Jeśli dokuczają Ci problemy trawienne – niestrawność, wzdęcia czy brak apetytu – napar z jej ziela pobudzi wydzielanie soków żołądkowych i żółci, przynosząc ulgę.
Przy przeziębieniach działa przeciwzapalnie i wspiera odporność, a w kąpieli łagodzi napięcie mięśni i bóle pleców.
Jasnota purpurowa sprawdza się też przy migrenach i nadciśnieniu – jej uspokajające działanie obniża ciśnienie krwi i koi nerwy.
W dawnych czasach suszone liście wkładano do szaf, by odstraszyć mole, a dziś doceniamy ją za wsparcie w regeneracji skóry – okłady z naparu łagodzą podrażnienia i stany zapalne. Warto zrobić sobie kąpiel z jej ziela – podziała dobrze na skórę i ukoi nerwy.
To nie pospolity chwast, ale roślina jadalna - zastosowanie jasnoty purpurowej
Jasnota purpurowa to nie tylko lek, ale i smaczny dodatek do kuchni. Jak ją wykorzystać?
Najprościej przygotować napar – 1-2 łyżki suszonego ziela zalej wrzątkiem, parz 10 minut i pij z miodem na trawienie lub relaks. Możesz też zrobić ocet jasnotowy – świeże ziele zalej octem jabłkowym, odstaw na 2 tygodnie, a potem dodawaj łyżeczkę do wody przed posiłkiem, by wspomóc żołądek.
W kuchni młode liście jasnoty purpurowej wzbogacą sałatki, zupy czy omlety – smakują ziemisto, z nutą ziół, trochę jak szpinak z charakterem.
Smażone na maśle z czosnkiem to wiejski przysmak, który zaskoczy domowników. Pamiętaj tylko, by zbierać ją w czystych miejscach i dokładnie umyć przed użyciem.
Dowiedz się dlaczego warto docenić jasnotę purpurową?
Nie wymaga wiele, a daje mnóstwo – od wsparcia zdrowia po urokliwy akcent w ogrodzie. Jest przypomnieniem, że w naturze nic nie jest bez wartości, nawet to, co nazywamy chwastem. Zamiast ją tępić, daj jej szansę – może okazać się twoim sprzymierzeńcem w dbaniu o ciało i duszę. A przy okazji wesprzesz pszczoły i dodasz ogrodowi odrobinę dzikości.
Jasnota purpurowa to dowód, że największe skarby często rosną tuż pod naszymi stopami.
Tekst: Agnieszka Wójcińska
Zdjęcia: Shutterstock
