Dzikie rośliny do ogrodu wracają! Zobacz, jakie drzewa, krzewy i kwiaty warto mieć w swoim ogrodzie i dlaczego?

Dzikie rośliny do ogrodu – jesiony, mirabelka i jarząb

To one tworzą szkielet i strukturę ogrodu przez cały rok. Zimą ich sylwetki często są jedynym punktem zaczepienia dla oczu, a latem ulistnione korony wyznaczają różne strefy zacienienia. Drzewa wpływają także na warunki wodne i glebowe. Na przykład jesiony dawniej sadzono blisko domów, ponieważ osuszają ziemię. W ogrodach zależy nam raczej na odwrotnym efekcie, dlatego najlepsze dzikie drzewa to te, które korzenią się głęboko, jak grusze polne. Rosną przeciętnie do kilka metrów wysokości i tworzą malownicze, często groteskowe korony z drapieżnie powyginanymi konarami. Wiosną widok ten łagodzą śnieżnobiałe kwiaty, a latem drobne owoce. Korzenią się głęboko, więc nie zabierają dużo wilgoci roślinom rosnącym tuż pod nimi. Średnio głęboko sięga korzeniami jarząb pospolity, zwany jarzębiną. Jego czerwonopomarańczowe owoce sprawiają, że należy do najbardziej dekoracyjnych dzikich drzew. Dobrze rośnie w piaszczystej ziemi i jest odporny na zanieczyszczenia powietrza, sprawdzi się zatem także w małych miejskich ogrodach. Śliwa mirabelka większość korzeni ma tuż pod powierzchnią ziemi, lecz mimo to jest jednym z najlepszych dzikich drzew do ogrodu, bo rodzi smaczne owoce, a gdy kwitnie, jest stołówką dla zapylaczy.

UWAGA: Rośliny takie jak orlik pospolity, lilia złotogłów, parzydło leśne czy tojad mocny podlegają częściowej lub całkowitej ochronie gatunkowej. Ich rozmnażanie, sadzenie i sprzedaż są dozwolone, o ile tylko pochodzą z legalnych źródeł, o co zawsze warto dopytać w czasie zakupów.

Zobacz też: Drzewa szpalerowe - inne podejście do formowania drzew w ogrodzie. 

Dzikie rośliny do ogrodu – grab pospolity, śliwa tarnina i ligustr najlepsze na żywopłoty

Najczęściej spotykanym jest rodzimy ligustr pospolity. Bardzo dobrze reaguje na cięcie i formowanie, a przy tym rośnie szybko – do kilkudziesięciu centymetrów rocznie. Ligustr kwitnie w maju białymi, drobnymi kwiatami o bardzo intensywnym zapachu. Chętnie odwiedzają go motyle z rodziny rusałkowatych. Na zimę na roślinach zostają czarne, kuliste jagody, chociaż przy regularnym przycinaniu roślina nie ma okazji ani zakwitnąć, ani wydać owoców. W miejscach osłoniętych i zacisznych część zielonych liści pozostaje na gałązkach przez całą zimę. Zdarza się, że liście zostają także na gałęziach żywopłotów z grabu pospolitego, szczególnie popularnego w angielskich ogrodach. Zasychają i zostają na niektórych roślinach aż do wiosny, a na innych opadają jesienią. Wiosną żywopłot grabowy zamienia się w ścianę jednolitej zieleni.

Na niestrzyżone żywopłoty doskonale nadaje się śliwa tarnina – często można ją spotkać na śródpolnych miedzach, gdzie tworzy nieprzeniknione zarośla. Przynosi mnóstwo pożytku dzikim stworzeniom: dla zapylaczy ma kwiaty już w kwietniu, a dla ptaków owoce zimą. Gęste, cierniste gałęzie dają schronienie małym i większym ssakom. Tarnina łatwo się rozrasta od korzeni, więc sama się zagęszcza, jednak niepilnowana, może wymknąć się spod kontroli.

Dzikie rośliny do ogrodu - czarny bez, kalina i głóg na soki i przetwory

Starym zabudowaniom często towarzyszą dzikie czarne bzy. Chętnie rosną w ziemi zawierającej sporo wapnia, czyli wszędzie tam, gdzie wznoszono budynki z pustaków i zaprawy murarskiej, zawierającej gaszone wapno. Resztki tych materiałów pozostające w ziemi sprawiają, że ma ona zasadowy odczyn, tak lubiany przez czarny bez. W ogrodach często pojawia się sam, ponieważ jego nasiona roznoszą ptaki. Na młodych pędach niestety gromadzą się mszyce, ale można to wykorzystać i potraktować bez jak roślinę alarmową. Kiedy zostanie zaatakowany, koniecznie trzeba mieć na oku inne, wrażliwe na ataki mszyc rośliny. Owady te, razem z biedronkami, spotkać można także na kalinie koralowej, która najchętniej rośnie w dolinach rzek. Lubi wilgotną ziemię i częściowy cień. Jej koralowoczerwone owoce karmią ptaki przez całą zimę. Ogrodowe odmiany pełnokwiatowe są bardziej dekoracyjne, chociaż nie produkują owoców, podobnie jak różowe ogrodowe głogi. Za to dziki głóg jednoszyjkowy wytwarza ich całe mnóstwo. Prowadzony w formie małego drzewka, będzie znakomitym dodatkiem do ogrodu. W jego gęstych gałęziach uwielbiają się gnieździć ptaki – szczygły i kosy. Służy też zapylaczom – kwiaty dostarczają pyłek i nektar.

Dzikie rośliny do ogrodu – chmiel, bluszczyk kurdybanek i czosnek niedźwiedzi, czyli zdrowe zioła

W opuszczonych ogrodach chmiel zwyczajny staje się rośliną inwazyjną, ale otoczony opieką – może być pożytecznym pnączem, skutecznie okrywającym altany. Na przedwiośniu przysmakiem podobnym do szparagów są młode pędy. Późnym latem żeńskie okazy wydają szyszki, z których można przygotować napar ułatwiający zasypianie lub aromatyczne chmielowe poduszki. Już od wczesnej wiosny pomiędzy źdźbłami trawy rozrasta się bluszczyk kurdybanek. Gdy trawa zaczyna gwałtownie rosnąć, bluszczyk stara się za nią nadążyć. Łatwo go zauważyć – zamiast się płożyć, wędruje w górę, wydając fioletowe jadalne kwiaty. Ta wszędobylska roślina jest aromatyczną przyprawą – posiekane liście dodaje się do zupy ziemniaczanej. Znacznie mniej powszechnym dzikim ziołem jest czosnek niedźwiedzi. Dziko rośnie w wilgotnych lasach liściastych. Jest chroniony, jednak bez problemu kupisz jego nasiona lub sadzonki z roślin rozmnażanych w szkółkach. Majowe liście mają wyrazisty smak, który tracą, kiedy roślina zaczyna kwitnąć.

Dzikie rośliny do ogrodu – dziewanna, krwawnik i jasnota pospolita mistrzowie trudnych warunków

Na suchych trawnikach, które z czasem mogą zmienić się w łąkę, doskonale poradzi sobie krwawnik pospolity. Ta rodzima dzika roślina jest także ziołem i przyprawą, ale to nie koniec jej zalet – kwiatostany można także wykorzystać do suchych bukietów. Najczęściej kwitnie na biało, rzadziej na jasnoróżowo. Wśród ogrodowych odmian są za to krwawniki o wielu kolorach, tak samo niewymagające w uprawie jak dzikie. Dodatkiem do rabat może być dziewanna – pospolita i rdzawa. Ta pierwsza poradzi sobie nawet w piaszczystej ziemi i w pełnym słońcu, gdzie będzie kwitła przez całe lato. Ta druga, dużo niższa i bardziej ażurowa, woli bardziej zasobną i wilgotną ziemię. Obie doskonale same się rozsiewają. To rośliny dwuletnie – zakwitają po dwóch latach od wykiełkowania. W zacienionych miejscach łatwo rozrasta się jasnota biała, nazywana głuchą pokrzywą (jest do niej podobna, jednak nie parzy). Jasnoty są roślinami miododajnymi, które przyciągną do ogrodu zapylacze. Można się łatwo przekonać, co im oferują – wystarczy zerwać kwiat i wyssać z niego kroplę nektaru. Rozmnażają się i przez nasiona, i przez podziemne rozłogi. Łatwo odrastają po skoszeniu i wtedy znów zakwitają.

Dzikie rośliny do ogrodu – maki, chabry i rumianki, czyli barwny kobierzec

Mak, bławatek, rumianek, jaskier i kąkol – już tylko ta piątka dostarcza ogrodom wspaniałych barw. Wśród naszych rodzimych roślin szczególnie lubię jednak bardziej niepozorne, ale równie piękne, gatunki. Różowa centuria pospolita jest w Polsce rośliną rzadką i chronioną. Wytwarza drobne, lecz przepiękne kwiaty zebrane w pęczki – doskonale nadają się do letnich bukietów. Delikatny kurzyślad polny najczęściej pojawia się w warzywniku – jest tak niewielki, że potrzebuje świeżo zagrabionej ziemi, aby wykiełkować – nie poradziłby sobie na trawniku. Ma czerwone lub niebieskie gwiazdkowate kwiaty. Nie stanowi konkurencji dla warzyw, więc nie trzeba się go pozbywać. Będzie dzikim gościem, który ubarwi grządki. Do wiosennych roślin cebulowych warto dodać dziką złoć żółtą. Ona również wyrasta z cebulek, chociaż maleńkich. Dopóki nie zakwitnie, przypomina kępkę trawy. Jej złotożółte kwiaty, które otwierają się w kwietniu podczas słonecznej pogody, natychmiast zdradzają prawdę – złoć tylko udaje trawę. Świetnie radzi sobie w podmokłych miejscach.

Tekst: Łukasz Skop, autor boga bezogrodek.com  Zdjęcia: Shutterstock