Rośliny wielkanocne to wyjątkowy, zielony symbol tego święta. Sprawdź czy znasz je wszystkie
Zieleń w domuBukszpan, palma, rzeżucha. Tworząc wiosenne dekoracje i kupując kwiaty na wielkanocny stół warto uzupełnić wiedzę i zrozumieć skąd wzięły się niektóre tradycje. Co właściwie oznaczają bazie w palmie i który kwiat najlepiej podkreśli uroczystość Zmartwychwstania Pańskiego?
Żółte żonkile i bazie na Wielkanoc – poznaj symbolikę roślin
Wydawałoby się, że kwiaty symbolizujące Wielkanoc są po prostu żółte. Ze względu na termin wiosenny tego święta, często to właśnie żonkile, żółte tulipany i forsycja kojarzą nam się z wielkanocnymi dekoracjami. Jeśli zaś chodzi o symbolikę – żonkil bardziej pasuje do obchodów powstania żydowskiego w getcie warszawskim. Co z pozostałymi roślinami popularnymi wiosną? Bazie, traktowane jako symbol tej pory roku, to roślina od zawsze obecna w obrzędach Słowian. Na zachodzie Europy symbolem Wielkiej Nocy jest m.in. lilia, która u nas kojarzy się raczej z Matką Boską. Wyjaśniamy symbolikę popularnych i tych mniej znanych roślin, które dekorują nasze domy w czasie nadchodzących świąt. Rośliny stanowią bowiem nie tylko dekorację wielkanocnego stołu – są też ważnym elementem świętowania posiadającym złożone znaczenia.
1. Rośliny wielkanocne – bukszpan
Podobnie jak inne zimozielone rośliny występujące na naszej szerokości geograficznej bukszpan wieczniezielony stał się symbolem odradzającej się przyrody i życia wiecznego, co oczywiście łączy się z symboliką chrześcijańską. Gałązki bukszpanu najczęściej dekorują święconki oraz tradycyjne żywe palmy wielkanocne, właśnie dlatego, że są jednymi z niewielu powszechnie dostępnych na przedwiośniu roślin o zielonych liściach. W ostatnich latach bukszpan stał się dla miłośników ogrodów towarem niemal luksusowym z powodu inwazji szkodnika - ćmy bukszpanowej - która zdziesiątkowała populację tego krzewu na plantacjach, w parkach i ogrodach. Wiele osób jednak nadal nie wyobraża sobie wielkanocnego stroika bez choćby kilku gałązek tej rośliny i sadzi bukszpany w ogrodach. Szczególnie popularne są formy strzyżone. Na wielkanocny stół można jednak zakupić niedużą sadzonkę w dedykowanej wielkanocnej osłonce.
2. Rośliny wielkanocne – rzeżucha
Zwyczaj wysiewania rzeżuchy na Wielkanoc sięga w Polsce XV wieku. Pewnym zaskoczeniem może okazać się, że prawdziwa nazwa tego gatunku to pieprzyca siewna - Lepidium sativum. Mimo tego w handlu możemy często spotkać nasiona gatunku opisane jako „rzeżucha ogrodowa”. Dzieje się tak, ponieważ większość z nas kojarzy charakterystycznie pachnące wiosenne kiełki właśnie z tą nazwą.
Zwyczajowo zwana rzeżuchą pieprzyca jest spokrewniona z brokułem i rzodkiewką - należy do rodziny krzyżowych (kapustnych), stąd jej jego ostry smak i specyficzny siarkowy zapach. Dzieci kochają obserwować kiełkujące na wilgotnej ligninie lub wacie nasionka, ale mało kto pamięta, że wysiewać je możemy cały rok, nie tylko wiosną. Kiełki rzeżuchy są wspaniałą dekoracją a zarazem fantastycznym dodatkiem do potraw na wielkanocnym stole. Nie tylko zdobią, ale są też smaczne i bardzo bogate w składniki odżywcze.
3. Rośliny wielkanocne – oliwka
W Internecie można spotkać się z przekonaniem, że oliwka to symbol pokoju i pojednania. W Biblii jej znaczenie nawiązywało przede wszystkim do ukutego w czasach antycznych, zwłaszcza w starożytnej Grecji, symbolu zwycięstwa. W chrześcijaństwie oczywiście chodziło o zwycięstwo światła nad ciemnością i życia nad śmiercią. Jako roślina z obszaru Azji Mniejszej oliwka (Olea europaea) od tysiącleci pełniła kluczowe znaczenie kulturowe i gospodarcze. Cała kuchnia śródziemnomorska opiera się na tym składniku. Warto wykorzystać piękne gałązki oliwne do dekoracji wielkanocnego stołu, albo postawić małe drzewko oliwne jako spektakularną dekorację w domu lub na tarasie – nie dość, że będzie pięknie wyglądać, to wprowadzi jeszcze nieco egzotyczny, bliskowschodni klimat.
Mimo że nie jest to roślina kojarzona w Polsce z Wielkanocą – zdecydowanie będzie na miejscu jeśli chodzi o wielowymiarową symbolikę.
4. Rośliny wielkanocne – palma daktylowa
Polskie palmy wielkanocne to rodzima adaptacja opisanej w Ewangelii historii o wjeździe Chrystusa do Jerozolimy. Nad Wisłą nie ma naturalnie występujących palm, zatem w słowiańskiej kulturze powstał zwyczaj tworzenia palm z suszonych ziół lub z papieru. Jednak w Jerozolimie do przywitania Jezusa wykorzystano prawdziwe gałązki oliwne oraz palmowe – najprawdopodobniej z palmy daktylowej (Phoenix dactylifera). Biblia wspomina o tym gatunku aż 36 razy. To wyjątkowo ważna dla kultury Bliskiego Wschodu roślina – liście są wykorzystywane gospodarczo, a owoce stanowią wartościowe pożywienie. Palma daktylowa jest jedną z niewielu roślin, które potrafią rosnąć i owocować w ziemi zasolonej. W kulturze antyku symbolizowała płodność, u starożytnych Rzymian – zwycięstwo. Dla chrześcijan palma jest symbolem męczeństwa, ale też i odkupienia, zwycięstwa nad śmiercią.
5. Rośliny wielkanocne – bazie
Bazie, czy też bazie kotki, to nie nazwa gatunku, a rodzaj kwiatostanu jaki wytwarzają wierzby i topole. Jako jedna z pierwszych oznak wiosny zauważalnych w naszej szerokości geograficznej i zarazem znak odradzania się przyrody po zimie, bazie miały od zarania dziejów opinię rośliny magicznej. Niektórzy wierzyli, że połykanie ich wyleczy ból gardła. Z czasem – tak jak wiele innych zwyczajów ludowych - kwitnące gałązki wierzby stały się chrześcijańskim znakiem odrodzenia.
Współcześnie to po prostu ulubiona wielkanocna ozdoba, obecna w bukietach, na stołach, w wielkanocnych palemkach i w święconkach. Bazie mają więc podwójną symbolikę – religijną i ludową, związaną z nastaniem wiosny. Mało znanym faktem jest to, że bazie można łatwo zafarbować wstawiając je do wazonu z farbką – np. do jaj, lub do szklanki z odrobiną tuszu. Wierzba wypije kolorową wodę i tak mogą powstać bazie różowe, liliowe czy niebieskie.
6. Rośliny wielkanocne – sasanka
Roślina rzadko spotykana w stanie dzikim i będąca pod ochroną, dawniej używana była do... farbowania, również wielkanocnych jajek. W innych europejskich językach jej nazwa odnosi się właśnie do Wielkanocy, prawdopodobnie ze względu na okres kwitnienia (np. w języku angielskim to pasqueflower czyli kwiat paschy). Dziś sasanka kojarzy nam się raczej z krajobrazem górskim lub przydomowymi skalniakami i alpinariami. Jeśli uprawiamy te rośliny u siebie, także możemy wykorzystać je do dekoracji na święta – dzwonkowate, fioletowe, różowe lub białe kwiaty będą piękną ozdobą stołu. Więcej na temat uprawy sasanki przeczytasz tutaj.
7. Rośliny wielkanocne – judaszowiec
Czy to właśnie na drzewie Judaszowca powiesił się Judasz? Biblia w tej sprawie milczy, jednak według tradycji to właśnie ze zdrajcą Jezusa kojarzone jest to piękne drzewo rozkwitające wiosną purpurowymi kwiatami. Bardziej prawdopodobne jest jednak, że nazwa gatunku pochodzi od łacińskiego określenia tego gatunku „drzewo żydowskie” (łacińskie słowo „Judeae” oznaczające Żydów wywołało powszechne skojarzenie z Judaszem). Ciekawostką botaniczną judaszowców jest to, że występuje u nich kaulifloria, czyli rzadkie i piękne zjawisko pojawiania się kwiatów bezpośredni na korze i gałęziach, przed rozwojem liści. To czyni je jednym z najpiękniejszych drzewek do wiosennego ogrodu. Niestety judaszowce w Polsce nie są w pełni mrozoodporne i lepiej sadzić je w cieplejszych regionach, oraz okrywać w młodym wieku na zimę.
Materiał partnera Zdjęcia: pmadejlubera@leroymerlin.pl, Shutterstock, iStock
Więcej informacji o wiosennych roślinach i wielkanocnych dekoracjach na www.leroymerlin.pl
