Pieśń „Kaszubskie nuty” znana jest na całych Kaszubach. Inne nazwy to Alfabet kaszubski, Abecadło kaszubskie, a w języku kaszubskim to Kaszëbsczénótë.
Z drobnymi różnicami w tekście i melodii śpiewana jest podczas różnych uroczystości regionalnych, występuje w zabawie dzieci i w nauce języka kaszubskiego w szkołach. Łatwo wpada w ucho,więc śpiewają ją dorośli i dzieci.
Nie wiadomo naprawdę kiedy i kto napisał tę obrazkową piosenkę, nie ma żadnej wiedzy na ten temat, jednak wiadomo, iż miała od zawsze wartości edukacyjne i wychowawcze. Szczególnie w okresie, gdy Prusacy zakazywali posługiwania się rodzimą mową ojców, ona ją zastępowała i strzegła przed zapomnieniem.
Kaszubskie nuty w sposób bardzo oryginalny, pomysłowy ilustrują kulturę życia Kaszubów. To obrazki na pięciolinii (stąd nazwa nuty), które jednocześnie wskazuje się i śpiewa słowa w takt określonej melodii. Najpierw „śpiewa się obrazki” po kolei, następnie śpiewa się je odwrotnie czyli od końca do początku. Są proste w swej formie, ale jakże ciekawe. Śpiewa się je powoli, z pewnym szacunkiem.
„To je krótczi, to je dłёdżi, to kaszёbskôstolëca.
To są basë, tosą skrzëpczi, to òznaczô Kaszёba.
Òznaczô Kaszёba, basë, skrzëpczi, krótczi, dłёdżi,
to kaszёbskôstolëca.
To je ridel, toje tëcz, to są chojnë, widłë gnojné.
To je krzëwé, toje prosté, to je tylné kòło wòzné.
Tylné kòło wòzné, to je krzëwé, to je prosté, chojnë,
widłë gnojné, ridel, tëcz, òznaczô Kaszёba...
To są hôczi, tosą ptôczi, to są prësczé półtrojôczi.
To je klëka, toje wół, to je całé a to pół.
Klëka, wół, całé, pół, hôk, ptôk, półtrojôk, chojnë,
widłë gnojné, ridel, tëcz, òznaczô Kaszёba...
To je małé, to jewiôldżé, to są jinstruméńta wszôlczé.”
Jako cenna wartość naszej kultury Kaszubskie nuty są wykorzystywane w twórczości regionalnej przez wielu artystów i twórców ludowych. Umieszcza się je także na różnych emblematach i regionalnych przedmiotach.
Bogaty wybór towaru z kaszubskimi nutami można znaleźć w Galerii Neubauer „Folk” w Kartuzach przy ul. Jeziornej 6 lub w sklepie internetowym na stronie www.galerianeubauer.pl
