Symbolika 12 potraw wigilijnych – skąd na stole wzięły się potrawy, które jemy do dziś?
ZwyczajeWigilia Świąt Bożego Narodzenia nie jest obchodzona w każdym kraju. W Polsce jest to wyjątkowy rodzinny wieczór podczas którego spożywa się specjalne potrawy.
Potrawy wigilijne i ich znaczenie
Wigilia to zwyczaj chrześcijański, ale swoje korzenie ma starosłowiańskich zwyczajach. Nasi przodkowie łączyli ten moment roku z nowym początkiem i narodzeniem światła, czyli powrotem słońca po zimie. Dla chrześcijan nowy początek wiązał się z narodzinami Boga. Najważniejsze jest to, żeby spróbować wszystkich 12 potraw, co ma zapewnić szczęście i dobrobyt przez cały przyszły rok.
12 potraw wigilijnych – opłatek
Każda wieczerza wigilijna powinna rozpocząć się od podzielenia się opłatkiem, który jest symbolicznym chlebem. W tradycji chrześcijańskiej zwyczaj ten wywodzi się od Jezusa, który w czasie ostatniej wieczerzy przełamał się chlebem ze swoimi uczniami. Chleb łączy zebranych przy stole ludzi, odnosi się do pojednania, ale też do strawy duchowej. W czasie Wigilii łamiemy się również opłatkiem w tej intencji oraz żeby nigdy nie zabrakło nam chleba.
Dlaczego jemy ryby na Wigilię
Ryby to podstawa każdej wieczerzy wigilijnej. Co prawda nie rozpoczynają kolacji, ale są jednym z ważniejszych symboli nie tylko chrześcijańskich. Wśród uczniów Jezusa byli rybacy, wiele przypowieści odnosi się do łowienia ryb.
Karp w galarecie, lin w śmietanie, wigilijny śledzik, czy smażony pstrąg, odnoszą się do odrodzenia: pokonania śmierci i zmartwychwstania Jezusa, co łączy się z wydłużającym się dniem, który jest wczesną zapowiedzią wiosny. Ryba to również płodność, odrodzenie, wszelka obfitość i długowieczność. Tę ostatnią symbolizuje karp. Niektórzy przechowują łuski wigilijnego karpia w portfelu, bo wierzą, że przynosi bogactwo.
Co symbolizuje liczba potraw wigilijnych
Liczba wigilijnych potraw symbolizuje dwunastu apostołów. A potrawy z kapusty: groch z kapustą, pierogi z kapustą i wigilijny bigos odnoszą się do przekonania, że kapusta dodaje wigoru i sił, pomagając odrodzić się po zimie. To warzywo jest wyjątkowo odporne i zdrowe, nic więc dziwnego, że symbolizuje długie i zdrowe życie.
Symbolika potraw wigilijnych
Podobnie rzecz ma się z burakami – dlatego na wigilijnym stole nie powinno zabraknąć ćwikły i barszczu z uszkami. Burak nie tylko symbolicznie dodaje energii. Zakwas buraczany, z którego robi się barszcz świetnie działa na trawienie i oczyszcza krew.
Zupa grzybowa i pierogi z kapustą i grzybami
W niektórych domach zamiast barszczu serwuje się zupę grzybową. Grzyby to leśne skarby. Zgodnie z powiedzeniem „rosnąć jak grzyby po deszczu” może wszystko: stan konta, poziom szczęścia i zadowolenia z życia. Grzyby symbolizują dostatek i bogactwo, dlatego nie może ich zabraknąć ani w zupie, ani w pierogach z kapustą.
Grzyby przez swój związek z ziemią i to, że rosną w ciemnych zakamarkach lasu łączy się ze światem zmarłych i duchów. W tradycji pogańskiej na tak odświętną ucztę ja ta grudniowa, zapraszano również zmarłych przodków, ponieważ wierzono, że pomagają oni żyjącym, dlatego trzeba o nich zadbać i podziękować im za pomoc, zapraszając na odświętną wieczerzę.
12 potrawy wigilijnych – kutia i łazanki
Drobne ziarenka maku przez swój czarny kolor kojarzą się ze śmiercią i duchami, dlatego kutia czy łazanki to potrawa zadedykowana przodkom. Mak symbolizuje również bogactwo i dobrobyt.
Ziarna pszenicy, które są składnikiem kutii, jest wyrazem świętości, ponieważ piecze się z niej chleb i wyrabia hostię. Symbolicznie odnosi się do siania dobra, przypomina o tym, że dobre słowo buduje. W kutii odnosi się do dobrej woli i pojednania z tym, z którymi coś nas poróżniło, bo nikomu nie można źle życzyć. Pszenica symbolizuje dobry zasiew i powodzenie w przedsięwzięciach i projektach. Sprzyja powodzeniu i szczęściu.
Sałatka jarzynowa na Wigilię
W niektórych domach na Wigilię przygotowuje się potrawy z fasoli: na słodko, przypomina kutię lub jako dodatek w sałatce jarzynowej. Ziarenka fasoli są symbolami dostatku, ale też zdrowia i długowieczności. Natomiast nasiona fasoli na wigilijnym stole mają za zadanie przyciągnąć pieniądze i dostatek finansowy.
Wigilijny kompot z suszu
Na wigilijnym stole powinny znaleźć się owoce. Z suszonych gruszek, jabłek i śliwek przyrządza się tzw. kompot z suszu. Owoce są symbolem powodzenia. Warto podejmować wysiłek, żeby potem cieszyć się owocami swojej pracy. Jabłka odnoszą się do bogactwa i obfitości szczęścia, gruszki do słodyczy sukcesu, a śliwki do energii i siły w pokonywaniu trudności.
Potrawy wigilijne i ich znaczenie – bakalie i orzechy
Bakalie, które znajdziemy w makowcu, kutii lub łazankach od czasów starożytnych były towarami luksusowymi, dlatego kojarzą się dobrobytem i czymś wyjątkowym. Daktyle i figi przez swój słodki smak symbolizują powodzenie we wszelkich przedsięwzięciach ale również długowieczność, a poza tym miały chronić wszystkich domowników, migdały to sukces i uznanie, a orzechy to czysty smak zwycięstwa.
Świąteczne pierniczki
Z bogactwem kojarzy się również piernik, ponieważ zawiera w sobie przyprawy, tj. goździki, pieprz, anyż, kardamon, które kiedyś były dobrem dostępnym dla wybranych. Dlatego te kiedyś drogie przyprawy to symbol luksusu i wszelkiej pomyślności. Warto wśród dwunastu przypraw wigilijnych uwzględnić piernik lub pierniczki.
12 potraw wigilijnych – ciekawostki
Na kresach, wigilijnym przysmakiem był żurawinowy kisiel – niezbyt gęsty idealny do picia. Jego czerwony kolor jak rzadko co kojarzy się ze świętami Bożego Narodzenia.
Żurawina osiąga najlepszy smak po pierwszych przymrozkach, w naturalnych warunkach rośnie na torfowiskach i podmokłych terenach. Dlatego symbolizuje wytrwałość, odporność, ale też prezenty od losu, które mogą pojawić się niespodziewanie życiu każdego.
Jeśli szuka się powodzenia i liczy na sprzyjający los, warto zaserwować gościom żurawinowy kisiel na koniec wieczerzy wigilijnej. Nie dość, że przyniesie szczęście i powodzenie to jeszcze ulży przejedzonej wątrobie.
Tekst: MW Zdjęcia: Shutterstock
Zobacz także:
Polskie tradycje bożnonarodzeniowe
Co zamiast drzewka – choinka inaczej
