Co słychać w przyrodzie w maju?

Narodziny dzikich ptaków

Puszczyki, sierpówki, skowronki, kosy i kwiczoły odchowały już pierwszy lęg i szykują się do drugiego. Czajki, jastrzębie i myszołowy, grzywacze, a także wszelkie łuszczaki dbają o pisklęta już od pierwszych dni maja. Jednak jeszcze nie wszystkie gatunki ptaków powróciły z wędrówki. Wiele gatunków przylatuje do nas dopiero w maju – na przykład kraski, żołny, jerzyki, łozówki, zaganiacze, dziwonie i wilgi. Te ostatnie na wschodzie kraju pojawiają się dopiero w imieniny Zofii. Kiedyś nawet ich pogwizdywania przekładano na język polski jako zawołania: Zofijo, Zofijo!

Wiosenne narodziny ssaków

W świecie ssaków także jest różnorodnie. Zające wychowały już swoje pierwsze młode, które przychodzą na świat w marcu. Stąd ich tradycyjna nazwa: marczaki. W maju mają już drugie, a bywa, że i nawet trzecie mioty. Dzicze lochy z paskowanymi pociechami opuściły barłogi w marcu. Teraz już ich młode to zaradne i rozbrykane prosiaczki. Lepiej jednak ich nie podglądać, bo ich mamuśka nie lubi ciekawskich oczu w ich pobliżu. A bywa nerwowa!

Baardzo długa ciąża

Łosie, jelenie i sarny przychodzą na świat głównie w maju, chociaż jeleniom, zwłaszcza na zachodzie kraju, coraz częściej zdarza się to już pod koniec kwietnia. Łosie i jelenie swe gody odbywają we wrześniu, ale ciąża u jeleni jest o kilkanaście dni krótsza niż w przypadku łosi, a więc i porody wypadają nieco wcześniej. Ciekawostką jest przypadek sarny. Jej gody odbywają się na przełomie lipca i sierpnia, czyli o około 6 tygodni wcześniej niż u jelenia, a porody są z reguły o 2-3 tygodnie później. Dlaczego dużo mniejsza sarna ma o wiele, bo o dwa miesiące, dłuższą ciążę niż jeleń? Otóż to niezwykłe zjawisko zostało wyjaśnione dopiero stosunkowo niedawno. Okazało się, że zaraz po godach i zapłodnieniu zarodki w ciele sarnich matek odbywają swe pierwsze podziały komórek i „zasypiają” w takim stanie aż do przedwiośnia. Dopiero wtedy zaczynają się dalej rozwijać. W efekcie sarnie koźlęta przychodzą na świat pod koniec maja lub nawet w czerwcu, gdy bujna zieleń umożliwia im ukrycie się przed wzrokiem drapieżników.

Zobacz też: Czas pięknych saren. Jak wygląda samiec sarny, a jak samica, i gdzie można je spotkać?

Uśpiona kuna

Podobne zjawisko odkryto u kun. Ich burzliwe gody odbywają się w sierpniu, a potem, podobnie jak u saren, zarodki w ciele matki ulegają uśpieniu, by zacząć rozwijać się na wiosnę. W efekcie mała kuna ma ciążę trwającą nawet dziewięć miesięcy, czyli tyle co u ludzi. Młode rodzi pod koniec kwietnia lub na początku maja. Niegdyś biolodzy nie mieli pojęcia o zjawisku ciąży przedłużonej u kun i saren. Nie ma się co dziwić, bo zarodek w stadium, w którym następuje uśpienie, jest wielkości łebka od szpilki.

Zobacz też: Odkryj dziką naturę: Najlepsze miejsca do obserwacji dzikich zwierząt w Polsce

Tajemnice borsuków

Jeszcze ciekawiej jest u borsuków. Ich gody mogą odbywać się od wiosny do jesieni, a ciąża trwa 8 tygodni, przy czym rozwój zarodków może być opóźniony nawet o 15 miesięcy. W pewnym ogrodzie zoologicznym samotna samica borsuka urodziła młode niemal dwa lata po stracie samca. Zwykle jednak borsuki budzą się ze snu zimowego w marcu i w ramach umilania sobie pobudki odbywają serię zbliżeń w mroku swej nory. W efekcie młode borsuki przychodzą na świat w maju. Jak to możliwe, że borsuki, wycieńczone i wychudzone po śnie zimowym, od razu odbywają tak intensywne gody? Otóż samce borsuków mają tzw. bakulum, czyli kość prącia, naukowo nazwaną os penis. Nie one jedyne, bo jest to męskie ułatwienie występujące także u psów i innych ssaków drapieżnych, a także u nietoperzy i wielu małp, w tym szympansów, naszych najbliższych kuzynów. Dlaczego spotyka nas taka niesprawiedliwość, że szympans tę kość ma, a człowiek nie? Odpowiedź jest skryta w mrokach ewolucji, ale dodam jeszcze, że bakulum borsuka ma kształt łyżeczki do lodów.

Zobacz też: Sympatyczny wszystkożerca. Gdzie i kiedy można spotkać borsuka?

Tekst: Dr Andrzej G. Kruszewicz , zdjęcia: Shutterstock