Przepisy na Boże Narodzenie: zupy, ciasta, sałatki i śledzie

Zupy na Wigilię

1/12 Barszcz wigilijny z grzybami

Weź:

• garść kapusty kwaszonej
• garść suszonych grzybów
• garść kaszy gryczanej
• 2 cebule
• dobrej jakości olej rzepakowy tłoczony na zimno
• liść laurowy
• sól i pieprz do smaku

Grzyby zalej wodą i odstaw na całą noc. Następnego dnia odcedź i pokrój na mniejsze kawałki. Wodę, w której się moczyły, zagotuj, wrzuć wypłukaną i pokrojoną kapustę kwaszoną, grzyby i liść laurowy.

Kiedy kapusta będzie miękka, dodaj kaszę gryczaną i zostaw na wolnym ogniu. Rozgrzej lekko olej na patelni, zeszklij pokrojoną cebulę, dodaj do barszczu. Dopraw do smaku. Pamiętaj, że w tej zupie liczą się grzyby – muszą być dobrej jakości i nie warto na tym oszczędzać. Barszcz możesz podać z maślanym purée z ziemniaków, które złagodzi smak kwaszonej kapusty i goryczkę grzybów.

2/12 Zupa grzybowa wigilijna

Weź:

• grzyby suszone, mrożone lub świeże (najlepiej borowiki lub prawdziwki)
• marchewkę
• pietruszkę
• pół selera
• małego pora
• 5 ziemniaków
• natkę pietruszki
• pieprz
• sól
• oliwę
• śmietanę

Suszone grzyby obgotuj, a mrożone rozmroź. Podsmaż na oliwie. Warzywa ugotuj i dodaj połowę grzybów. Zmiksuj, włóż resztę grzybów, przypraw do smaku. Dodaj śmietanę i natkę pietruszki.

3/12 Rosół z ryby

Weź:

• 1 kg korpusów z ryb morskich
• pęczek włoszczyzny (marchewkę, seler, por, pietruszkę)
• 3 l wody
• sól
• 2 jajka
• 4 łyżki mąki
• 1 kg szpinaku

Korpusy ryb gotuj z obraną i umytą włoszczyzną na małym ogniu przez 3 godziny. Przecedź przez ściereczkę. Posól do smaku. Osobno zagotowuj wodę. Dokładnie wymieszaj jajka z mąką. Nakładj porcje ciasta małą łyżeczką. Poczekaj, aż wypłyną, odcedź. Szpinak włóż do wazy, zalewaj rosołem z kluskami.

Ciasta na Boże Narodzenie

4/12 Ciasto drożdżowe z makiem 

Weź:

• 3 szklanki mąki
• pół kostki drożdży
• szklankę letniego mleka
• pół kostki masła + 2 łyżki
• 3 jajka
• 1 łyżeczki soli
• pół szklanki cukru

Na nadzienie:

• 11 szklanki maku
• pół szklanki migdałów
• pół szklanki rodzynków
• 3 szklanki mleka
• 1/3 szklanki cukru
• pół szklanki rumu
• szklankę ulubionych powideł

Rodzynki mocz pół godziny w rumie, odcedź. Mak gotuj pół godziny w mleku z 1/3 szklanki cukru. Ostudź, odcedź i zmiel. Migdały posiekaj i z rodzynkami dodaj do maku. Rozkruszone drożdże i łyżeczkę cukru rozpuść w połowie szklanki ciepłego mleka i odstaw, żeby ruszyły.

Wlej do mąki, dodaj resztę cukru i mleka, sól, masło i jajka. Wyrób ciasto i odstaw w ciepłe miejsce do wyrośnięcia na co najmniej godzinę. Przełóż połowę ciasta do wysmarowanej masłem formy, nałóż powidła i masę makową i przykryj resztą ciasta. Odstaw na godzinę do ponownego wyrośnięcia. Piecz 40-50 minut w 170°C.

5/12 Szybki piernik świąteczny z miodem

Weź:

• szklankę miodu lipowego lub akacjowego
• pół szklanki mleka
• pół szklanki cukru
• jajko
• opakowanie cukru waniliowego
• pół kilograma mąki gryczano-orkiszowej
• łyżkę kakao
• 2 łyżeczki proszku do pieczenia
• bakalie (orzechy, rodzynki, figi, migdały, pistacje)
• łyżeczkę przyprawy do piernika
• olej (np. kokosowy) do wysmarowania formy

Podgrzej mleko z miodem, cukrem i cukrem waniliowym oraz roztrzepanym jajkiem – nie gotuj. Mąkę przesiej z kakao i proszkiem do pieczenia, dodaj przyprawy i połącz z wystudzonym mlekiem. Dokładnie wymieszaj.

Dodaj posiekane i uprażone na suchej patelni bakalie. Ciasto przelej do blaszki keksówki i wstaw na godzinę do nagrzanego do 170°C piekarnika. Po wyłączeniu pieca przez 10-15 minut nie wyjmuj ciasta. Przestudzony piernik posyp cukrem pudrem wymieszanym z cynamonem i kardamonem albo polej rozpuszczoną gorzką czekoladą.

6/12 Keks z bakaliami

Weź:

• pół kostki masła
• 2 szklanki mąki
• 2 łyżki mąki ziemniaczanej
• 3 szklanki cukru
• 4 jajka
• 5 łyżek mleka
• 2 łyżeczki proszku do pieczenia
• 3 garści suszonych owoców, np. wiśni, rodzynków, moreli, fig
• 2 łyżki kandyzowanego imbiru
• 1 szklanki migdałów
• 1 szklanki orzechów włoskich
• szczyptę soli

Masło utrzyj z cukrem i żółtkami, dodaj mąkę, proszek do pieczenia i mleko. Białka ubij z solą na sztywną pianę i delikatnie wmieszaj do ciasta. Orzechy i większe owoce posiekaj. Wszystkie bakalie dodaj do masy. Przełóż do wysmarowanej odrobiną masła blaszki, piecz godzinę w 190˚C.

Sałatki wigilijne

7/12 Sałatka na święta z pstrągiem

Weź:

• wędzonego pstrąga
• garść pietruszki i mięty
• sól
• pieprz
• wędzoną paprykę
• mielony kmin rzymski
• oliwę
• kilka świeżych ogórków
• olej sezamowy
• ocet ryżowy (lub z białego wina)

Ewentualnie:

• wiórki kokosowe

Pstrąga rozdrobnij i dokładnie wyjmij wszystkie ości. Miętę i pietruszkę posiekaj. Wymieszaj paprykę z kminem, wiórki podpraż na suchej patelni. Wymieszaj kawałki ryby z ziołami i przyprawami, posól, polej oliwą i na koniec posyp wiórkami kokosowymi. Ogórki pokrój na plasterki, a jeśli są niewielkie, wystarczy na połówki. Skrop je octem i olejem sezamowym, oprósz solą. Podawaj do sałatki z pstrąga.

8/12 Sałatka z wędzonym pstrągiem i buraczkami

Weź:

• 3 buraki
• cebulę
• 3 łyżki białego octu balsamicznego
• 2 łyżki oleju winogronowego
• łyżkę miodu
• pół pęczka koperku
• opakowanie twarożku
• 2 łyżeczki chrzanu ze słoika
• paczkę pumpernikla
• główkę dowolnej sałaty
• garść ulubionych kiełków
• opakowanie filetów z wędzonego pstrąga
• słoiczek ikry z pstrąga

Buraczki ugotuj lub upiecz w piekarniku , ostudź i obierz. Pokrój w cienkie plastry. Cebulę drobno posiekaj, wymieszaj z 3 łyżkami octu, olejem i miodem, dopraw solą i pieprzem. Zalej dressingiem buraki i odstaw na pół godziny.

Posiekaj koperek, wymieszaj z twarożki m i chrzanem, dopraw. Pumpernikiel posmaruj twarożkiem, na wierzch połóż ikrę z pstrąga. Listki sałaty podrzyj na strzępki, wędzonego pstrąga podziel na kawałki. Sałatę wyłóż na talerze, na niej połóż buraki z odrobiną marynaty, a na wierzch – rybę i pumpernikiel. Posyp kiełkami.

9/12 Sałatka śledziowa z ziemniakami

Weź:

• 5 ziemniaków ugotowanych w mundurkach
• 6 filetów śledziowych, wcześniej namoczonych
• szklankę ugotowanej drobnej białej fasoli
• kawałek dobrej kiełbasy
• ogórka kiszonego
• czerwoną cebulę
• dorodne jabłko
• łyżkę soku z cytryny
• dobrej jakości olej lub oliwę
• czubatą łyżkę musztardy
• łyżeczkę cukru
• sól i pieprz
• natkę pietruszki

Ziemniaki i śledzie pokrój w większą kostkę, jabłko w drobną kostkę, skrop cytryną. Fasolkę odcedź. Pokrój w kostkę kiełbasę i zrumień na patelni. Po podsmażeniu będzie chrupiąca jak grzanki. Pokrój ogórki i cebulę – lekko ją posól.

Wymieszaj wszystkie składniki, ostrożnie dopraw solą (uwaga, śledzie i kiełbasa są słone), cukrem, świeżo zmielonym pieprzem, oliwą, musztardą. Posyp hojnie natką, odstaw do lodówki na kilka godzin.

Śledzie na Wigilię i nie tylko

10/12 Śledzie świąteczne słodko-kwaśne z tabasco

Weź:

• 4 płaty dobrego śledzia, np. matiasa
• czerwoną cebulę
• dużego pomidora
• strąk papryki
• szczyptę cukru lub łyżkę miodu
• kilka kropli tabasco
• kilka gałązek szczypiorku
• sól
• pieprz
• olej do smażenia

Filety oczyść, umyj, a jeśli są zbyt słone, wymocz w mleku lub wodzie. Osusz i pokrój na dwu-, trzycentymetrowe kawałki. Cebulę obierz, z papryki usuń nasiona, pomidora sparz i obierz ze skórki. Wszystkie warzywa pokrój w kostkę średniej wielkości.

Na rozgrzaną patelnię z niewielką ilością oleju wrzuć najpierw cebulę, potem paprykę, a na końcu pomidora. Chwilę smaż, podlej kilkoma łyżkami wody, aby powstał sos. Dopraw solą, pieprzem i tabasco. Dla złamania smaku dodaj cukier lub miód. Odstaw do ostygnięcia. Przełóż sosem kawałki śledzia, całość posyp dużą ilością świeżego, drobno posiekanego szczypiorku.

11/12 Śledzie z jabłkiem i oliwą

Weź:

• 4 filety matiasa
• średnie jabłko winne
• 2 średnie upieczone buraki
• średnią czerwoną cebulę
• pół szklanki dobrej oliwy, oleju lnianego lub rzepakowego z pierwszego tłoczenia
• kilka goździków
• kilka gałązek koperku i cienkiego szczypiorku
• pieprz grubo mielony

Filety maceruj kilka godzin w oliwie z goździkami i pieprzem. Cebulę obierz i pokrój w bardzo cienkie talarki. Buraki obierz, pokrój w kawałki. Śledzie pokrój w cząstki wielkości kęsa i ułóż na burakach. Obłóż cebulą i pokrojonymi w zapałkę jabłkami. Skrop oliwą, w której macerowały się śledzie, i posyp posiekanymi świeżymi ziołami.

12/12 Śledzie z żurawiną i czerwoną cebulą

Weź:

• 10 filetów śledziowych (lub kilka boczniaków)
• 4 łyżki oleju rzepakowego
• 3 łyżki octu jabłkowego
• łyżkę miodu
• szklankę żurawiny
• 4 goździki
• czerwoną cebulę
• 5-6 ziaren czerwonego pieprzu

Namocz śledzie przez noc w mleku. Posiekaj cebulę w piórka. Jeśli nie jesz ryb, użyj boczniaków, pokrój je w paski, posól i piecz 10 minut w 180°C. Wymieszaj olej z octem i miodem, dodaj goździki i potłuczony pieprz. Układaj w słoiku warstwę śledzi lub grzybów, polej połową sosu, przykryj połową żurawiny i cebuli, a potem nałóż kolejne warstwy. Wstaw do lodówki. Jedz po około 10 godzinach

Teksty: Agnieszka Berlińska, Staszek Gieżyński, Grzegorz Łapanowski, Monika Kucia, Matylda Rosłaniec, Joanna Zaguła, Jahreszeiten Verlag/ East News
Zdjęcia: Shutterstock

Zobacz także: Symbolika 12 potraw wigilijnych

Zobacz także: Polskie tradycjne bożonarodzeniowe