10 najpopularniejszych grzybów jadalnych – właściwości, jak ich szukać, przepisy z grzybami
W naturzeJakie grzyby kochacie zbierać najbardziej na świecie – borowiki szlachetne, rydze, a może kurki? Niezależnie od tego, każdy grzybiarz powie, że grzybobranie to wielkie emocje. To wypatrywanie, szukanie w trawie albo mchu z biciem serca, czy gdzieś objawi się kapelusz... Oto najpopularniejsze w Polsce grzyby według Zofii Leszczyńskiej–Niziołek, autorki książki atlasu „Polowanie na grzyby”. Zobaczcie, czy wszystkie znacie, dowiedzcie się, jak ich szukać i zbierać oraz jakie dania można z nich przyrządzić.
1. Grzyby jadalne – borowik szlachetny
Piękny i szlachetny grzyb, którego nazwa zobowiązuje. Wymarzone trofeum dla większości grzybiarzy. Kocha lasy świerkowe, ale znajdziecie go też pod innymi drzewami. Można go wszechstronnie wykorzystywać w kuchni – jest świetny do marynowania, duszenia, suszenia (kilka suszonych prawdziwków nada potem smak wigilijnemu barszczykowi czy kapuście) i jajecznicy. Ma jadalnych kuzynów – borowika sosnowego, usiatkowanego i ciemnobrązowego, którzy też są bardzo smaczni.
Jak rozpoznasz borowika szlachetnego? Jego kapelusz może mieć od 5 do 25 cm średnicy. Jest w odcieniach brązu — od jasnego do ciemnego, nie ma czerwonego odcienia. Trzon jest potężny, młody bardzo pękaty. Ma biały kolor, ewentualnie lekko brązowy, a na jego powierzchni można dostrzec siateczkowy wzór. Miąższ pachnie przyjemnie, grzybowo Występuje od lipca do października.
Przepisy na dania z borowikiem:
2. Grzyby jadalne – podgrzyb brunatny
Podgrzyb, popularnie nazywany podgrzybkiem, jest najczęściej i w największej ilości zbieranym grzybem w naszym kraju. Nadaje się do wszystkich przetworów i suszenia, jednak nie można go jeść na surowo, bo jest trujący. Uwielbia gospodarcze lasy sosnowe (sosny, mchy, jagody, jałowiec), czyli takie, których w Polsce jest najwięcej. Ma charakterystyczny trzon w jasnych odcieniach brązu, a jego rurki są żółte, ale gdy się ich dotknie, sinieją i zielenieją. Zależnie od warunków może mieć cieńszy lub grubszy trzon, spękany albo wywinięty kapelusz. Na największe zbiory podgrzyba można liczyć we wrześniu i październiku. Gdy znajdziesz jednego podgrzybka, warto rozejrzeć się za kolejnymi, bo często rośnie w rodzinach.
Przepisy na dania z podgrzybem brunatnym
3. Grzyby jadalne – podgrzybek zajączek
Zajączek kusi, gdy z trawy wygląda jego pokryty delikatnym meszkiem kapelusz, któremu zawdziecza nazwę. Lubią go grzybiarze, ale uwielbiają też czerwie, więc starsze okazy często do niczego się nie nadają. Szczególnie, że z upływem czasu robią się bardziej wodniste, gąbczaste, mało apetyczne. Najlepsze są młode zajączki o aksamitnych kapeluszach. Te kapelusze które warto zbierać z górną, niezdrewniałą częścią trzonu. Trzon tego grzyba jest jasnobrązowy, a rurki wyraźnie żółte. Występuje od sierpnia do października w lasach iglastych i mieszanych.
Przepisy na dania z podgrzybkiem zajączkiem
4. Grzyby jadalne – koźlarz babka
Koźlarze trudno pomylić z innymi grzybami, mają charakterystyczną budowę i biało-czarne lub białe trzony (proste albo wygięte) gęsto pokryte kosmkami, przez co przypominają pień brzozy.Pod tymi drzewami zreszta najczęściej rosną, lubią być w grupach, więc kiedy znajdziesz jednego, uważnie rozgladaj sie wokół. Ich kapelusze są brązowe, ale zdarzają się też białe. Rurki białawe za młodu, ciemnieją z wiekiem. Znajdziecie je od czerwca do października. Dobre do suszenia, w gotowaniu bardzo chłoną wodę i mogą się rozpadać, szczególnie te starsze.
5. Grzyby jadalne – koźlarz pomarańczowożółty i czerwony
Dwa bardzo do siebie podobne gatunki koźlarzy, które wyglądają jak ósmy cud świata, szczególnie młode owocniki. Oba mają kapelusze w odcieniach pomarańczowego (niekiedy bardzo intensywnego), które mogą osiągnąć nawet 20 cm i podobne wzory na trzonach, ale różnią się siedliskiem: koźlarz pomarańczowożółty woli brzozy, a czerwony – osiki, ewentualnie dęby. Występują od czerwca do października.
Nadają się do wszystkiego. W przeciwieństwie do koźlarza babki zachowują twardość do późnych faz rozwojowych, a ich trzon nie staje się włóknisty. Nawet te wielkie często są cudownie mięsiste i odporne na robaki. Ale uwaga: nie należy jeść ich na surowo, nadają się do jedzenia tylko po obróbce cieplnej.
6. Grzyby jadalne – maślak zwyczajny
Grzybiarze mają do niego mieszany stosunek, ze względu na śluzowatą skórkę na kapeluszach, którą bardzo ciężko się obiera. Ale warto dać mu szansę, bo jest wartościowy i smaczny, szczególnie jako marynowany. Nieźle smakuje też duszony i smażony, choć zachowuje śluzowaty charakter.
Najlepsze, ale i najtrudniejsze w obróbce, są młode, twarde owocniki. Starsze wchłaniają wodę i szybko są atakowane przez czerwie. Znajdziesz go od sierpnia do października w pobliżu sosny zwyczajnej, lubi suche, piaszczyste grunty.
Przepis na marynowane maślaki
7. Grzyby jadalne – pieprznik jadalny, czyli kurka
Charakterystyczny złocisty grzybek, który potrafią rozpoznać nawet ci, którzy grzybów nie zbierają. Rośnie w koloniach. Kurka jest smaczna, chociaż nieco twarda i ciężkostrawna, ale jej ogromną zaletą jest długa trwałość i odporność na czerwie. A także właściwości zdrowotne – zawiera więcej β-karotenu niż marchewka i bardzo dużo witaminy B1. Pieprzniki lubią lasy liściaste i iglaste, a spotkasz je w nich od czerwca do października. Nieprawne oko może pomylić pieprznika z lisówką pomarańczową, która wywołuje niestrawność. Kurki świetnie sprawdzają się w wersji duszonej, smażonej, marynowanej i kiszonej, pyszne są w jajecznicy i na tarcie. Jeżeli chcesz je zamrozić, pamiętaj wcześniej zblanszować je lub obsmażyć, bo inaczej mogą być gorzkawe.
Przepisy na dania z kurkami
8. Grzyby jadalne – gąska niekształtna
Szare, błyszczące kapelusze gąsek, osadzone na białych trzonach, ukrywają na piaszczystych glebach lasów sosnowych, w mchach. Wcale nie jest łatwo je znaleźć i trzeba bardzo uważać, by nie uszkodzić ich grzybni, która porozrywana wysycha (wykręcaj je delikatnie, a dziurę zasklepiaj mchem). W lasach (lubią te sosnowe, na piaszczystych glebach) znajdziesz je od września, nawet do grudnia, ale najlepszy czas na zbiory gąsek to przełom października i listopada. Gąski uchodzą za przysmak. Są świetne do marynowania, pysznie smakują też usmażone na maśle.
9. Grzyby jadalne – pieczarka łąkowa
Bardzo popularna i masowo występująca. Rozpoznasz ją po różowych lub brązowych blaszkach. I nawet jeśli pomylisz ją z innymi pieczarkami, to wszystkie są jadalne (oprócz pieczarki karbolowej). Zgodnie z nazwą rośnie nie w lasach, ale na łąkach i pastwiskach oraz w ogrodzie, od czerwca do października. Pieczarki są wartościowe, bo zawierają dużo białka i witaminy. Najpyszniej smakują smażone – może jeść je jako dodatek do mięs, makaronów, na grzankach, w jajecznicy.
Przepisy na dania z pieczarkami
10. Grzyby jadalne – mleczaj rydz
Rude kapelusze w kształcie lejka to obiekt pożądania wielu grzybiarzy. Rydz ma pomarańczowy trzon i blaszki, a po zerwaniu wydziela pomarańczowe mleczko, które po chwili smakuje nieco gorzko. Tak go rozpoznasz. Rydze lubią rosnąć w towarzystwie sosen, występują od sierpnia do października. Uchodzą za prawdziwy przysmak, szczególnie te smażone na maśle albo duszone w śmietanie.
Przepis na danie z rydzami
" Czy wiecie, którego dnia Bóg stworzył grzyby? Ja wiem: w piątek, gdy kończyły się moje wakacje i za kilka dni musiałam wracać do Warszawy. Pojawiły się wczesnym rankiem w konopackich lasach i jakimś cudem wszyscy od razu się o tym dowiedzieli. Pamiętam to doskonale. Wciąż mam przed oczami majestatyczne sosny, mgły pasmami unoszące się nad wrzosowiskiem i błyszczące kapelusze podgrzybków. I nas, bezpardonowo zakłócających to misterium przyrody.
Tak, pamiętam doskonale, jak siedzę na masce dużego fiata 125p, obok mój kuzyn Filip, na bagażniku inne dzieciaki. Wuj Hubert – idol mojego dzieciństwa – pruje Szerszeniem (dziedziczne imię fiatów w naszej rodzinie) przez las z rykiem 1,5-litrowego silnika. Samochód jest śliski i trzeba się mocno trzymać, żeby nie spaść. Wszyscy obserwują pobocze. Na pierwszy krzyk: „Grzyb!” zatrzymujemy się. (...)"
Tak zaczyna się książka Zofii Leszczyńskiej–Niziołek „Polowanie na grzyby”, na podstawie której powstał tekst. Weranda Country jest jej patronką medialną. W książce znajdziecie dużo wiecej szczegółowych opisów mniej i bardziej popularnych grzybów, porad jak je zbierać oraz przepisów kulinarnych.
Zdjęcia: „Polowanie na grzyby” (Wydawnictwo Buchman), Shutterstock
Zobacz więcej inspiracji w kompilacji przepisów na dania z grzybami
