Która mąka jest najzdrowsza? Poznaj rodzaje i typy mąk, a potem jedz tyle bułeczek, ile lubisz, bez wyrzutów sumienia
Eko życieZrezygnuj z chleba, przestań jeść makaron, odstaw węglowodany. Takie rady dla lepszego zdrowia i smukłej sylwetki słyszał chyba każdy. Może i są one popularne, ale nie do końca uzasadnione.
Jasne – codzienne wcinanie białych bułeczek nie sprawi, że stracisz centymetry w pasie, wręcz przeciwnie. Biała mąka pszenna ma wysoki indeks glikemiczny, a to sprawia, że po takiej puszystej kanapce bardzo szybko znowu zgłodniejesz i sięgniesz po kolejną…
Taka mąka jednak to produkt wysokoprzetworzony, a więc pozbawiony wielu witamin oraz błonnika, w które bogaty jest jej pełnoziarnisty odpowiednik. Natomiast ta pełnoziarnista to ważny element zdrowej diety, którego wcale nie warto unikać.
Mąka pszenna – poznaj typy
Nazywanie mąki białą śmiercią nie ma wiele sensu. Wyzwanie jednak polega na tym, by znaleźć mąkę naprawdę dobrą i zdrową. Zacznijmy od pytania, czy w ogóle wiesz, co to znaczy, że jest pełnoziarnista? Czym różni się bułka grahamka od chleba razowego? Jak wybrać tę najlepszą i nie zwariować?
Niektóre mąki swoje przeznaczenie zdradzają w nazwie (tortowa, chlebowa). Producenci mąki wymyślili też specjalne oznaczenia liczbowe, żeby ułatwić nam wybór. To numerki, które widzisz na opakowaniach. Podział opiera się na ilości popiołu zostającego w piecu po spaleniu mąki w bardzo wysokiej temperaturze. Im bardziej jest ona oczyszczona, tym mniej z niej zostanie.
Dlatego słynna włoska mąka – miękka i lekka, idealna do wypieku pizzy, ale już nie dla naszego układu trawiennego – to typ 00. Bo z niej po spaleniu nie zostanie prawie nic. Z mąki typowo białej tortowej zostanie już nieco więcej, a z mąki pełnoziarnistej około 2% masy mąki.
Najzdrowsza mąka? Zależy dla kogo
A dlaczego właściwie mamy jeść całe ziarna? Osoby cierpiące na dolegliwości układu trawiennego po konsultacji z lekarzem czasem dowiadują się, że powinny jeść tylko lekkostrawne pieczywo i wtedy zleca się im biały chleb. Ale to wyjątki. Dla całej reszty dłuższy proces trawienia, którego przyczyną jest większa ilość błonnika, jest zdrowy.
Mąka pszenna pełnoziarnista to też źródło witamin z grupy B, kwasu foliowego, fosforu, cynku, magnezu i żelaza. Całe to dobro pochodzi nie z bielma, czyli tego białego proszkowego składnika mąki, ale z otrębów oraz zarodka, który znajduje się w jego środku.
Jaką makę wybrać?
- mąka typ 450 do tortów, kruchego ciasta
- mąka typ 550 do ciast drożdżowych, na naleśniki, pierogi, do makaronu
- mąka typ 650 do zagęszczania sosów, pieczenia bułek
- mąka typ 750, 850, 1050 – mąka chlebowa do jasnego pieczywa
- mąka typ 1400 – mąka sitkowa, bardziej delikatna od ciemnej, ale zdrowsza i bogatsza w smaku od białej
- mąka typ 1850, czyli graham – mąka oczyszczona i drobno mielona, a następnie połączona z otrębami, dobra do pieczywa i słonych wypieków
- mąka typ 2000, czyli razowa powstała z grubego mielenia całych ziaren, idealna do wypieku chleba
Zdrowa mąka – altnernatywy dla pszenicy
Mąka orkiszowa – orkisz jest bardzo podobny do pszenicy, więc łatwo nim zastąpić zwykłą pszenną mąkę. Ma jednak więcej witamin, dwukrotnie niższy indeks glikemiczny i jest łatwiej strawny.
Mąka żytnia – idealna dla cukrzyków i osób na diecie, ponieważ ma zdecydowanie lepszy indeks glikemiczny niż pszenica oraz więcej minerałów: magnezu, wapnia, cynku czy potasu.
Mąka jęczmienna – warto stosować jedynie jako dodatek do pieczywa, ma bowiem słodkawy smak i niewielką zawartość glutenu, co sprawia, że wypieki na jego bazie robią się ciężkie i zbite.
Mąka owsiana – to świetny materiał na mąkę do ciasteczek. To także przeciwutleniacz oraz źródło białka i nienasyconych kwasów tłuszczowych. Uwaga! Mąka owsiana nie zawsze jest w pełni bezglutenowa, kto nie może jeść glutenu, niech zwraca uwagę na oznaczenia na opakowaniu.
Mąka gryczana – znów świetna, niski indeks glikemiczny i spora zawartość minerałów, ale też specyficzny smak, który dobrze sprawdzi się jako dodatek do chleba oraz w wytrawnych naleśnikach czy blinach.
Mąka z prosa – proso to zboże, z którego powstaje mąka jaglana. Mąka z niego jest bezglutenowa i świetna do słodkich wypieków: kruchych, ucieranych, drożdżowych. Proso dostarczy też krzemu i żelaza.
Mąka ziemniaczana – w Polsce znana jest głównie jako składnik klusek i zagęstnik do sosów.
Mąka z orzechów – orzechy też można zmielić na mąkę, która sprawdzi się w biszkoptach, daje ciastom przyjemną fakturę i świetny smak. To źródło zdrowych tłuszczów, ale i niebezpieczeństwo dla alergików.
Mąka z amarantusa – ma sporo białka i żelaza oraz błonnika, jest idealny dla wegan i wegetarian. Można z tej mąki piec chleby i łączyć ją z pszenną.
Mąka kukurydziana – nie jest najzdrowsza ze względu na wysoki indeks glikemiczny i niewielką ilość składników mineralnych. Mąka kukurydziana nie zawiera jednak w ogóle glutenu i świetnie nadaje się na panierkę czy do zagęszczania sosów.
Mąka ryżowa – z kolei jest dla alergików najbezpieczniejsza. Raczej nie zrobi się z mąki ryżowej chleba, ale placki czy makaron jak najbardziej. Można też zagęszczać nią zupy i sosy.
Jak kupować i przechowywać mąkę
- Dobra mąka powstanie tylko z dobrych ziaren, takich niepryskanych. Warto więc kupować ją z zaufanych źródeł, z małych rodzinnych młynów.
- Mąkę można trzymać w domu spokojnie do pół roku. Dłużej jednak nie powinna leżeć w pojemniku. Szczególnie jeśli to pojemnik plastikowy bez dostępu do powietrza.
- Mąką najlepiej przechowywać w ciemnym, suchym miejscu, w workach, które przepuszczają powietrze. A jeśli używa się pojemników plastikowych, dobrze jest zostawić je lekko uchylone lub zrobić w nich małe dziurki. Inaczej może się zepsuć.
- Aby mąka długo pozostała dobra do użycia, nie zbrylała się i nie psuła, musi być czysta. Nie nabieramy jej z pojemnika mokrym czy brudnym kubkiem ani ręką.
Tekst: Marta Kwiatkowska
Zdjęcia: Shutterstock
Zobacz także: Przepis na pyszny domowy chleb
Zobacz także: Jak poznać dobry chleb?