Czas na grzybobranie! Sprawdź, gdzie wybrać się na grzyby i jak odróżnić jadalne od trujących

Lato zmierza ku końcowi, czas więc ropocząć grzybowy sezon. Ruszamy do lasu, zaopatrzeni w atlas grzybów (warto na bieżąco sprawdzać, które z naszych znalezisk są jadalne, a które trujące), wiklinowy kosz i niewielki, naostrzony nożyk. Co jeszcze przyda się podczas grzybobrania? Na co warto zwrócić uwagę, szukając prawdziwków, borowików i kurek? Właśnie o tym przeczytasz w naszym artykule. Podpowiemy też:

• kiedy i gdzie wybrać się na grzyby
• które grzyby są trujące 
• czy grzyby są zdrowe
• jakie dania można przygotować z grzybów. 

Jeśli zależy ci na tym, żeby z każdego grzybobrania wracać do domu z pełnymi koszami smakowitych grzybów, warto wcześniej się przygotować i poznać zasady, którymi kierują się doświadczeni grzybiarze. 

Kiedy zbierać grzyby?

Najlepiej zbierać po deszczach, w słoneczny dzień. Podczas suszy borowika nie uświadczysz, nie warto więc wtedy organizować grzybowej wyprawy. 

Gdzie rosną grzyby?

W lasach, w których znajdziemy sosny, świerki, dęby i buki. Nie na terenach podmokłych, ale na piaszczystej ziemi, tam, gdzie jest uszkodzona ściółka, w bruzdach, na skraju leśnych dróg. Szukając kapeluszy, uważnie rozejrzyj się po lesie, bo grzyby mają to do siebie, że lubią się z określonymi gatunkami drzew. Podgrzybki znajdziesz przede wszystkim w lasach sosnowych, liściastych oraz mieszanych. Borowików szukaj pod świerkami i sosnami, bukami i dębami. Pod topolami, brzozami i osikami kryją się koźlarze. Maślaki rosną w trawach i lasach iglastych, często pod modrzewiami. Dobra rada: szukaj muchomorów! Bo w ich okolicy pewnie znajdziesz także borowiki.

Zobacz też: Jak przyrządzić kozią brodę i z czym można pomylić tego grzyba? 

Do czego zbierać grzyby?

Najlepiej do przewiewnych wiklinowych koszyków. Wrzucone do plastikowej torby lub wiadra zaczną się psuć zanim doniesiemy je do domu, a rozmnażające się w nich bakterie mogą okazać się trujące. W plastikowych torebkach grzyby bardzo szybko się zaparzają i pleśnieją.

Zbieramy tylko te grzyby, które dobrze znamy. Jeśli mamy jakiekolwiek wątpliwości, zwłaszcza w przypadku kapeluszy z blaszkami – zostawiamy je. Kapelusze muszą być rozwinięte, żeby można było rozpoznać, co to za grzyb (np. odróżnić kanię od sromotnika). Młodziutkie wszystkie są do siebie podobne. Nie zbieramy też starych okazów; grzyby zawierają białko, które szybko się rozkłada, a wtedy szkodzi zdrowiu. Nie rozgrzebujemy mchu lub ściołki i nie wyrywamy grzybów z korzeniami, żeby nie uszkodzić grzybni. Albo delikatnie ukręcamy, albo odcinamy tuż nad ziemią. 

Trujące grzyby - jak odróżnić je od jadalnych? 

Co roku trujące grzyby, takie jak borowik szatański, zbierają swoje żniwo: ich spożycie może prowadzić do uszkodzeń wątroby, problemów z oddychaniem i z krążeniem, a w konsekwencji do śmierci. Zanim więc wybierzemy się na poszukiwania grzybów, warto wiedzieć, które z nich możemy bez obaw włożyć do koszyka, a które lepiej zostawić tam, gdzie rosną. Przede wszystkim pamiętejamy, że te śmiertelnie trujące znajdziemy głónie pośród grzybów z blaszkami. Inne niejadalne wywołują zwykle niestrawność, ale nie stanowią poważnego zagrożenia dla życia i zdrowia. 

Grzyby trujące podobne do jadalnych:

Lisówka pomarańczowa
Barwa kapelusza aksamitna i bardziej pomarańczowa, miąższ bladopomarańczowy

Muchomor zielonawy (sromotnikowy)
blaszki pod kapeluszem białe, w górnej części nogi biały zwisający pierścień; podstawa nogi bulwiasto zgrubiała, otoczona odstającą białą pochwą

Muchomor plamisty   
pod kapeluszem ma przyrośnięty pierścień, jego blaszki są białe, plamki na kapeluszu też białe

Muchomor jadowity
blaszki ma zawsze białe  

Gorczyczak żółciowy
rurki pod kapeluszem ma białe, lekko różowiejące

Mleczaj wełnianka
kapelusz filcowaty z kosmkami na brzegach, blaszki i mleczko ma białe

Zobacz także: 7 najlepszych aplikacji na smartfona na wakacje w naturze

Czy grzyby są zdrowe?

Dietetycy toczą od lat dyskusje na temat właściwości odżywczych grzybów leśnych i powodów, dla których warto je spożywać. Największe kontrowersje budzi fakt, że są ciężkostarwne, ale tutaj warto pamiętać, że wiele zależy od tego, w jaki sposób je przyrządzimy. Inne właściwości mają bowiem grzyby marynowane, a inne te podane np. w zupie. 

Zobacz też: Jak zbierać, suszyć i marynować grzyby?

Grzyby nie należą do produktów obfitujących w szczególnie cenne wartości odżywcze. Zawierają jednak antyoksydanty, kwasy omega-3, przeciwnowotworowe polisacharydy, substancje podnoszące odporność. Kwasy omega są szczególnie ważne dla naszego organizmu, ponieważ kontrolują w nim stany zapalne, wspierają zdrowie systemu nerwowego a także pomagają zmniejszać prawdopodobieństwo wystąpienia stanów lękowych. Ludowa nazwa leśnych grzybów to „mięso lasów” - są dobrym zamiennikiem mięsa dla wegetarian. Pamiętajmy, że przyrządzając grzybowe dania, nie podlewamy ich alkoholem (bo będą ciężkie do strawienia). Używamy za to ziół, takich samych jak te, które pomagają wątrobie uporać się z tłustym mięsem: majeranku, kminku, ziela angielskiego, kopru, czosnku niedźwiedziego i zwykłego, rozmarynu, cząbru, tymianku.

Najlepsze dania z grzybów: przepisy na zupy, zapiekanki, tarty

Grzyby kochamy przede wszystkim za ich niepowtarzalany aromat. Przepisy z grzybami znajdziemy w kuchni niemal każdego kraju na świecie. W tradycyjnych, polskich recepturach kulinarnych grzyby od lat miały zagwarantowane wyjątkowe miejsce. Nie mógł bez nich powstać gulasz myśliwski, cielęcina po staropolsku, pieczona kaczka lub bigos. Kucharze pracujący na królewskich dworach chętnie dodawali je również do dań rybnych, np. pieczonego sandacza.

Dziś grzyby często stanowią bazę szybkich do przygotowania sosów, idealnych do kluseczek, kaszy czy makaronu. Wystarczy zeszklić cebulkę, dodać pietruszkę i lubczyk, przyprawić solą i pieprzem, krótko przesmażyć kurki lub inne leśne grzyby na maśle i wymieszać z gęstą śmietaną. Z grzybów przygotujemy też pyszne zupy: tradycyjną, gotowaną na intensywnym wywarze i suszu grzybową według przepisu prababci albo szybszą i prostszą zupę krem. 

Wegetarianie z pewnością rozsmakują się w zapiekance z kurkami albo kluseczkach orkiszowych z sosem grzybowym. Ale to oczywiście nie wszystko: grzyby leśne świetnie sprawdzą się jako dodatek do risotto czy jajecznicy lub farsz do pierogów... Możliwości jest mnóstwo, warto więc w pełni wykorzystać sezon na grzyby. 

Tekst: redakcja, zdjęcia: shutterstock

Zobacz także: Krzepki jak rydz. Czy grzyby są zdrowe? 
Zobacz także: Gdzie na grzyby? Pamiętaj o zasadzie: jakie drzewo, taki grzyb